منبر حسینی را از عقب‌ماندگی دور کرده، در خط آگاهی و بصیرت قرار دهید
گفتگو با علامه مرجع سید محمد حسین فضل الله(ره)
مقدمه:
دارالزهراء(س) هر ساله با انتشار نشریه "الرسالة" در ماه محرم الحرام، به طرح حماسه حسینی و رساندن اندیشه اسلامی به عموم مؤمنان از طریق آموزه‌های سید الشهداء امام حسین(ع) می‌پردازد. بر این اساس از حضرت‌عالی می‌خواهیم به پرسش‌های ذیل پاسخ دهید. امیدواریم که این مطالب برای عموم مؤمنان مفید باشد.
نقش منبر حسینی
نقش منبر حسینی چیست و چه تأثیری در جامعه ما دارد؟
نقش منبر حسینی این است که با نشر معارف اسلامی به وسیله روش حکیمانه و موعظه حسنه، تثبیت مفاهیم دینی، دور کردن اسلام از اندیشه‌های عقب افتاده، غلوآمیز و خرافه، اصلاح مفاسد اخلاقی، اجتماعی و سیاسی موجود در جامعه اسلامی، آگاهی بخشی به مسلمانان نسبت به چالش‌های ائتلاف جهان کفر و استکبار برای تسلط بر سرنوشت و موقعیت مسلمین، طرح نهضت حسینی به عنوان حرکتی برای نجات دادن جامعه اسلامی، آن هم به دور از تمامی نزاع‌های قومی، نژادی، منطقه‌ای، طایفه‌ای، مذهبی، تعصبات حزبی و مرجعیتی و نظایر آن و ارائه تصویر روشنی از قهرمانان کربلا به ویژه امام حسین(ع) و زینب(س) به گونه‌ای مکتبی و نورانی به دور از هرگونه ضعف، خواری و روح شکست تا مردم در این تصویر روح قدرت، اراده و ایستادگی قدرتمندانه در برابر طغیان را ببینند، منبر اسلام اصیل باشد.
ائمه اهل بیت(ع) درباره منبر حسینی و رسالت آن فرموده‌اند: «أحيوا أمرنا رحم الله من أحيا أمرنا؛ امر ما را زنده کنید. خداوند رحمت کند کسی را که امر ما را زنده می‌کند.» اهل بیت امری جز اسلام اصیل، آن هم به روشی که خودشان برای آن برنامه‌ریزی کردند و به شکل متمدنانه‌ای در همه زمان‌ها و مکان‌ها به قضایای مردم عنایت دارد، نداشتند. اهل بیت توجهی به خودشان نداشتند. بلکه تمام توجهشان به جنبه اسلامی حرکتشان در خط امامت بود. خطی که تجسم تداوم خط رسالت است که پیامبر خدا(ص) آغازگر آن بود. از امام باقر(ع) روایت شده است: «مَنْ كَانَ لِلَّهِ مُطِيعاً فَهُوَ لَنَا وَلِيٌّ وَ مَنْ كَانَ لِلَّهِ عَاصِياً فَهُوَ لَنَا عَدُوٌّ وَ مَا تُنَالُ وَلَايَتُنَا إِلَّا بِالْعَمَلِ وَ الْوَرَعِ؛ هر كس مطيع خداست، ولىّ و دوستدار ماست و هر كس نافرمانى خدا را نمايد، با ما دشمن است. ولايت ما اهل بيت، جز با عمل [به دستورات الهى] و پرهيز از گناه به دست نمىآيد.»
مسئولان حسینیه‌ها چه مسئولیتی دارند؟
مسئولان و متولیان حسینیه‌ها چه مسئولیتی به عهده دارند؟
پیام ما به مسئولان و حامیان حسینیه‌ها این است که مسئولیت اسلامی آن‌ها این است که کارکرد حسینیه‌ها در راستای خط آگاهی و بصیرت اسلامی و ولایت مدار باشد که همه مسلمانان مؤمن و به ویژه پیروان اهل بیت(ع) را گرد هم جمع کند نه این که باعث پراکندگی‌شان شود، خردهایشان را به روی اندیشه اسلامی آگاهی بخش باز کند و آنان را در وادی‌های خیالی عقب‌ماندگی پراکنده نکند، اعتقادات اصیل اسلامی را در آنان نهادینه سازد و آنان را به سوی غلو و خرافات نکشاند و سخنران مکتبی، آگاه و باتقوایی را برای سخنرانی برگزینند که فتنه افروز نباشد، از غرایز مردم بهره برداری نکند و به جای این که از عواطف مردم برای تثبیت مفاهیم دینی استفاده کند، برای جذب مردم با عواطفشان بازی نکند.
خداوند مسئولیت این مکان‌ها را به شما داده است، بنابراین اگر خوب آن‌ها را مدیریت کنید و افراد صالحی را انتخاب کنید، خداوند به شما خیر و پاداش بسیاری می‌دهد؛ اما اگر در این باره خوب عمل نکنید، شما از این بابت خسارت‌های سنگینی را بر دوش امت اسلامی تحمیل می‌کنید. چرا که امير المؤمنين عليّ بن أبي طالب(ع) فرموده است: «اِتَّقُوا اللّه َ في عِبادِهِ و بِلادِهِ فإنّكُم مَسؤولُونَ حتّى عنِ البِقاعِ و البَهائمِ؛ از خدا درباره بندگان و سرزمین‌هایش بترسيد؛ زيرا شما حتى نسبت به زمین‌ها و چارپايان نيز بايد پاسخگو هستید.»
رسالت منبری‌ها
پیام شما به خطبای مجالس حسینی چیست؟
اما پیام من به سخنرانان مجالس حسینی این است که با منبر حسینی مانند یک رسالت اسلامی برخورد کنید نه یک شغل و ممر درآمد. از این رو باید به شکلی علمی، وسیع و عمیق از معارف اسلامی برخوردار باشید و با روش‌ها، قضایا و چشم‌اندازهای معاصر آشنایی لازم را داشته باشید؛ زیرا هر دوره‌ای ذهنیت خاص خود را دارد و باید با همین ذهنیت با مردم گفتگو کنید. هر نسلی فرهنگ و عادات خاص خود را دارد؛ بنابراین باید با مردم به اندازه عقلشان حرف بزنید، وضعیت موجود را به خوبی مورد بررسی قرار دهید و آن را با زمان قیام امام حسین(ع) مقایسه کنید؛ زیرا امام حسین(ع) برای اصلاح جد خود از مفاسدی که در آن زمان دچار آن بود، حرکت کرد. ما هم اگر می‌خواهیم رسالت امام حسین(ع) را در طول زمان ادامه دهیم، باید به اصلاح امت اسلامی از مفاسدی که فعلاً دچار آن هستند، اقدام کنیم. چون ما در قبال گذشته، مسئولیتی نداریم بلکه گذشته برای ما جنبه درس و عبرت گیری دارد. باید مسائلی را از گذشته الهام بگیریم که زندگی [ما] به آن‌ها بستگی دارد؛ اما ما در قبال حال حاضر مسئولیت داریم که چه بسا برای برنامه‌ریزی‌های آینده، باید برخی عناصر مهم را از وام گذشته بگیرد.
شما پراکندگی‌های کنونی را مورد بررسی قرار دهید، اما بکوشید با دامن زدن به اختلافات، به این پراکندگی‌ها نیفزایید. اگر می‌خواهید از اختلافات عام اسلامی هم سخن بگویید، سعی کنید در این زمینه از روش قرآنی ایستادن بر کلمه یکسان، جدال به روش بهتر و حفظ وحدت امت اسلامی استفاده کنید. ما در قبال همه امت اسلامی مسئول هستیم. به ویژه در این برهه دشوار که استکبار جهانی با تمام توان برای تضعیف امت اسلامی و نابودی مراکز قدرت آن می‌کوشد. وظیفه ماست که در ازای همه این‌ها مسئولیت خود را انجام دهیم.
سعی کنید که احادیث صحیح و مطمئن را برای مردم بگویید. نباید تنها دغدغه شما گرفتن اشک و تحریک عواطف مردم باشد و به ضرر حق تمام شود. چرا که امام صادق(ع) به یکی از یاران خود فرمود: «تمزج الحقّ بالباطل، وقليل الحقّ يكفي من كثير الباطل؛ حق را با باطل آمیختی. حال آن که اندکی حق در برابر کوهی از باطل کفایت می‌کند.» باید از عاطفه برای بیان فاجعه کربلا استفاده کنیم؛ اما وظیفه ما این است که این عاطفه، صادق و درست باشد تا حقیقت را به مردم بیاموزیم نه غیرحقیقت را.
هوادار حسین(ع) باشید
پیام شما به حاضران در مجالس حسینی چیست؟
اما پیام ما به حاضران در مجالس حسینی این است که باید طرفدار آگاهی و بصیرت اسلامی باشید. همین بصیرت اسلامی است که سخنرانان رسالتمدار را تشویق می‌کند تا در سخنرانی‌های خود مردم را با حق و نه باطل، وحدت و نه تفرقه و اندیشه اسلامی و نه اندیشه‌های عقب‌مانده آشنا کنند. اهل بیت(ع) در بلندای آگاهی‌های متمدنانه قرار داشتند. از این رو مجالس حسینی نیز باید مجالس اسلام تمدنی و آگاهی بخش باشند تا به میان نسل‌های حال و آینده راه پیدا کنند و اجازه ندهند که مظاهر عقب‌ماندگی که به مذهب آسیب می‌زنند و در قالب عادات و سنت‌های عقب‌مانده برای مردم به جا می‌مانند، فرصت بروز پیدا کنند.
این مجالس فقط برای کسب ثواب نیستند بلکه فرصت‌هایی برای کسب معارف اسلامی و معنویت اصیل ولایی هستند. هوادار امام حسین(ع) باشید که او نیز هوادار اسلام بود. او حامل رسالت اسلام بود تا اسلام به زیربنای اندیشه، عاطفه و زندگی تبدیل شود. از این رو باید سخنرانی انتخاب کنید که رسالتمدار، آگاهی بخش و وحدت آفرین باشند. چون در حدیث آمده است: «مَن أصغى إلى ناطِقٍ فقَدعَبَدَهُ، فإن كانَ النّاطِقُ يُؤَدّي عَنِ اللّه ِ عَزَّوجلَّ فقَد عَبَدَ اللّه َ، وإن كانَ النّاطِقُ يُؤَدّي عنِ الشَّيطانِ فقَد عَبَدَ الشَّيطانَ؛ هركه به گوینده‌ای گوش سپارد، او را بندگى كرده است؛ اگر آن گوينده از خداوند عز و جل بگويد شنونده خدا را عبادت كرده و اگر از طرف شيطان بگويد شيطان را عبادت كرده باشد.»
در پایان از حضرت‌عالی به خاطر پاسخ‌های کریمانه‌تان سپاسگزاری می‌کنیم. از خداوند متعال می‌خواهیم که شما را به عنوان ذخیره‌ای برای امت اسلامی حفظ کند. والله سميع مجيب. والسّلام عليكم ورحمة الله وبركاته.
گفتگو از دارالزهراء(س)
تاریخ گفتگو: 3 محرّم الحرام 1423 هـ برابر با 17- 3 -2002 م.
