بسم الله الرحمن الرحیم
8 رجب 1445 برابر با 29 دی 1402 و 19/01/2024 م
رهنمودهایی از امام جواد(ع) در سالروز ولادت ایشان
مطالب مهم خطبه اول: وجه تمایز امام جواد(ع) / ویژگیهای مؤمن / اعمالی برای جلب رضایت خداوند / چگونه عنایت خدا را حفظ کنیم / هدایت جستن از کلام امام جواد(ع)
مطالب مهم خطبه دوم: غزه روند امور را تعیین میکند / مسئولیت حمایت از غزه / دشمن به لبنان فشار میآورد / تنش بین ایران و همسایگان.
خطبه اول:
خداوند سبحانه و تعالی در کتاب عزیز خود میفرماید: «وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ وَإِقَامَ الصَّلَاةِ وَإِيتَاءَ الزَّكَاةِ وَكَانُوا لَنَا عَابِدِينَ»[الأنبياء: 73] صدق الله العظيم.
دهم ماه مبارک رجب سالروز ولادت با سعادت نهمین امام ائمه اهلبیت(ع) امام محمد بن علی الجواد(ع) را گرامی میداریم. امامی که از کودکی از عنایت پدرش امام رضا(ع) برخوردار بود؛ زیرا او تنها فرزندش بود و پس از او بار امامت را به دوش میکشید. نام این امام با سخاوت همراه بوده، از این رو ملقب به جواد است و این کلمه به معنای کسی است که بسیار بخشنده باشد. بخششی که به صورت ابتدایی و بدون درخواست انجام میشود و شاعر چنین میگوید:
وما الجُودُ مَن يُعطي إذا ما سألتَهُ ولكنَّ مَن يُعطي بغَيرِ سُؤالِ
سخاوت آن نیست که اگر از او بخواهی میدهد، بلکه جود آن است که بدون درخواست، بدهد.
وجه تمایز امام جواد(ع)
امام جواد(ع) پس از رحلت پدرش امام علی بن موسی الرضا(ع) زمام خلافت و امامت را به دست گرفت و در آن زمان هنوز نوجوان بود و با وجود این، در تمام حوزههایی که وارد شد برجستگی علمی خود را نشان داد و آن را در مناظرات و گفتگوهایی که بین او و علمای عصرش میشد، بیان داشت.
امام جواد(ع) در مدینه چشم به جهان گشود و در آنجا ماند و به رسالتی که به او محول شده بود، عمل میکرد و جز در سال آخر عمر که خلیفه عباسی او را به بغداد فراخواند تا تحت نظارت خود داشته باشد، آنجا را ترک نکرد. چون خلیفه عباسی از تأثیر او بر دل مردم ترس داشت. امام جواد(ع) در بیستوپنج سالگی در همانجا وفات کرد و به خاک سپرده شد.
این امام علیرغم مدت کوتاهی که زیست، شهرتش در میان علما پیچید و جویندگان علم از همهجا به سراغ آن حضرت میآمدند تا از سرچشمه علمش بهره ببرند. برای درک میزان نقشی که آن حضرت ایفا کرد، کافی است به میراث علمی و فرهنگی که از او به جا مانده و تعداد زیاد شاگردان و راویان از او نگاهی بیندازیم.
امروز از این مناسبت شریف بهره میبریم و به برخی از احادیثی که از ایشان وارد شده، اشاره کنیم تا نورانی شویم و مسیر زندگی خود را روشن کنیم.
ویژگیهای مؤمن
حديث اول كه امام(ع) میفرماید: «الْمُؤمِنُ یَحْتاجُ إلی ثَلاثِ خِصال؛ مؤمن به سه ویژگی نیاز دارد.» ویژگی اول: «تَوْفیق مِنَ اللهِ عَزَّ وَجَلَّ؛ توفيق از سوي خدای عزوجل.» بداند هر توفيقي كه به دست میآورد از آنِ خداست، خواه اين توفيق هدايت باشد یا سلامتی، پول، مقام یا علم، پیروزی یا جایگاهی در دل مردم. این توفیق با توکل و بازگشت به سوی خدا و احسان او حاصل میشود. درست است که انسان برای رسیدن به آنچه به دست میآورد تلاش میکند، ولی مؤمن در پس همه آنها خدا را همیشه میبیند و آیه شریفه بر همین امر دلالت میکند: «وَمَا تَوْفِيقِي إِلَّا بِاللهِ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَإِلَيْهِ أُنِيبُ» و در آیه دیگری فرموده است: «وَلَوْلَا فَضْلُ اللهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ مَا زَكَا مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَداً وَلَكِنَّ اللهَ يُزَكِّي مَنْ يَشَاءُ».
اما ویژگی دوم این است: «وَواعِظ مِنْ نَفْسِهِ؛ و واعظی از درون خود داشته باشد». اینکه انسان نگذارد هوی و هوس بر غلبه کند؛ پس او باید برای جلوگیری از افتادن به ورطههای دنیا و آخرت واعظی برای خود داشته باشد. اینکه او را از تجاوز حدود برحذر دارد و او را بیم دهد از اینکه مورد غضب خداوند متعال قرار گیرد و او را به اطاعت از خدا و تلاش در جهت رضایت او تشویق کند و در صورت عدم اجابت، از او بازخواست کند و با نفس جهاد نماید و این همان چیزی است که خداوند سبحان ندا داده و فرموده است: «وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا * فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا * قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا * وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا».
از امام زینالعابدین(ع) میفرماید: «يَا بْنَ آدَم، إنَّكَ لا تَزالُ بَخَيْر ما دامَ لَكَ واعِظٌ مِنْ نَفْسِكَ، وَما كانَتِ الْمُحاسَبَةُ مِنْ هَمِّكَ، وَما كانَ الْخَوْفُ لَكَ شِعاراً، والحزن لك دثاراً. يَا بْنَ آدَم، إنّك ميّت ومبعوث وموقوف بين يدي الله جلَّ وعزَّ، فأعدَّ له جواباً؛ اى فرزند آدم! تا زمانى كه واعظى درونى دارى و به محاسبه نفْس اهتمام میورزی و ترسْ جامه زيرين تو باشد و اندوهْ بالاپوشَت، پيوسته در خير و صلاح خواهى بود. اى فرزند آدم! تو میمیری و برانگيخته میشوی؛ و نيز در برابر خداوند عزّوجلّ نگه داشته میشوی و بازخواست میشوی؛ پس جوابى آماده كن».
اما سومین خصلتی که باید در مؤمن باشد: «وَقَبُول مِمَّنْ یَنْصَحُهُ؛ و قبول نصیحت از نصیحت کننده است.» از هر جا که باشد، مؤمن نصیحت دیگران را میپذیرد، هر چند که نشان دهنده عیب و خطا یا کاستی او باشد. در حدیث آمده است: «طُوبى لمَن أطاعَ ناصِحاً يَهديهِ، وتَجَنَّبَ غاوِياً يُرديهِ؛ خوشا كسى كه از نصيحت کنندهاش اطاعت نمايد و از گمراهى كه وى را به هلاكت میافکند دورى كند.»، «مَنْ كَانَ لَهُ مِنْ نَفْسِهِ وَاعِظٌ، كَانَ عَلَيْهِ مِنَ الله حَافِظٌ؛ هر كه واعـظى درونـى داشته باشد، او را از جانب خداوند نگهبانى است.»
امام زینالعابدین(ع) در رساله حقوق به این مطلب اشاره کرده و آن را حق نصیحت کننده میداند: «وَأمّا حَقُّ النَّاصِحِ، فَأَنْ تُلِينَ لَهُ جَنَاحَكَ، ثُمَّ تشرئبّ لَهُ قَلبَكَ، وَتفْتَحَ لَهُ سَـمْعَكَ، حتَّى تَفْهَمَ عَنهُ نصِيحَتَهُ، ثُمَّ تنْظُرَ فِيهَـا؛ فَإنْ كَانَ وُفّقَ فِيهَا لِلصَّوَاب، حَمِدْتَ اللهَ عَلَى ذَلِكَ، وَقَبلْتَ مِنْـهُ وَعَرَفْتَ لَهُ نَصِيحَتَهُ، وَإنْ لَمْ يَكُنْ وُفِّقَ لَهَا فِيهَا، رَحِمْتَهُ وَلَمْ تتَّهِمَهُ، وَعَلِمْتَ أَنَّهُ لَمْ يألُكَ نُصْحًا، إلَّا أنَّهُ أَخطَأَ، إلَّا أَنْ يَكُونَ عِنْدَكَ مُسْتَحِقًّا لِلتُّهْمَةِ، فلا تَعْبَأْ بشيء مِنْ أَمْرِهِ عَلَى كُلِّ حَالٍ. ولا قُوَّةَ إلا باللهِ؛ حقّ كسى كه نصيحت میکند (مشورت میدهد) اين است كه در برابرش فروتن و ملايم باشى و به سخنش گوش بسپارى. اگر سخنى به صواب گفت خداوند عزّوجلّ را سپاس گويى و اگر نادرست گفت، با او مهربان باشى و [به داشتن سوء نيّت] متّهمش نگردانى با اين كه میدانی خطا میکند بدان مؤاخذهاش نكنى، مگر اينكه در خور اتهام و بدگمانى باشد، در اين صورت به هيچ وجه به سخنان او اعتنا مكن. پس به هیچ یک از امور او اهمیت ندهید، در هر حال و هیچ قدرت و نیرویی جز به خدا نیست.»
اعمالی برای جلب رضایت خداوند
حدیث دوم: «ثَلاثٌ يَبْلُغْنَ بِالْعَبْدِ رِضْوانَ اللّهِ؛ سه چيز است كه بنده را به خوشنودی خداوند میرساند.» و رضایت خداوند مرتبهای است ارجمند که فراتر از نعمتهای بهشتی است که خداوند متعال به آن اشاره کرده است: «وَعَدَ اللهُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَمَسَاكِنَ طَيِّبَةً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ وَرِضْوَانٌ مِنَ اللهِ أَكْبَر».
اول: «كِثْـرَةُ الاْءسْتِغفـارِ؛ استغفار بسیار» یعنی ذکر استغفار را فراوان بگوید؛ زیرا بهترین دعا و بهترین عبادت و دریچهای برای جلب رضایت خداوند است.
در حديث آمده است: «أكثِرُوا مِن الاستِغفارِ؛ فإنّ اللّه َ عَزَّوجلَ لم يُعَلِّمْكُمُ الاستِغفارَ إلّا وهُو يُريدُ أن يَغفِرَ لَكُم؛ زياد استغفار كنيد؛ زیرا خداوند عزوجل آمرزش خواهى را به شما ياد نداد، مگر براى اين كه میخواهد شما را بيامرزد.»
دوم: «وَ خَفْضُ الْجانِبِ؛ و همنشینی خوب» فروتنی در برابر مردم، نرمی در گفتار و رفتار با آنان، مهربانی با آنان و این همان چیزی است که خداوند در هنگام صحبت درباره رسولش به آن اشاره کرده است: «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظّاً غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ.»
سوم: «وَكَثْرةُ الصَّدَقَةِ؛ و زياد صدقه دادن». صدقه روزی را زیاد میکند و بلا را دفع میکند و قضا را برمیگرداند و خشم پروردگار را خاموش میکند و مایه در امان ماندن از جهنم است.
چگونه عنایت خدا را حفظ کنیم
حديث سوم: «ما عظُمَتْ نعمةُ اللهِ عزَّ وجلَّ على عبدٍ إلَّا عَظُمَتْ مُؤْنةُ النَّاسِ عليه، فمن لم يحتمِلْ تلك المُؤْنةَ، فقد عرَّض نعمةَ اللهِ عزّ وجلَّ للزوالِ؛ هرگز نعمت خدا بر کسی بزرگ و مهم نمیشود مگر آنکه نیازهای مردم هم به او بزرگ و زیاد میشود. پس هر کس این رنج (رفع نیاز مردم) را تحمّل نکند، نعمت را در معرض زوال قرار داده است.»
امام با این کار میخواست به این نکته اشاره کند که انسان نعمت خدا را در معرض زوال قرار میدهد و نعمت برای او باقی نمیماند و در صورت عدم انجام وظیفه خود در کمک به دیگران، نعمتی که خداوند به او عنایت کرده است به دیگران منتقل میشود. اعم از این که نعمت پول باشد یا مقام، قدرت، یا هر فرصتی که خداوند به او عنایت کرد است.
از رسول خدا(ص) نقل شده است: «إِنَّ لِلَّهِ عِبَاداً يَخْتَصُّهُمُ اللَّهُ بِالنِّعَمِ لِمَنَافِعِ الْعِبَادِ، فَيُقِرُّهَا فِي أَيْدِيهِمْ مَا بَذَلُوهَا؛ فَإِذَا مَنَعُوهَا نَزَعَهَا مِنْهُمْ، ثُمَّ حَوَّلَهَا إِلَى غَيْرِهِمْ؛ خدا را بندگانى است كه نعمت خود را ويژه آنها كرده است تا مردم را سود رسانند. اينان تا زمانى كه به مردم انفاق میکنند نعمتهایشان در دستهایشان باقى است و چون نعمت خود را از مردمان دريغ داشتند، خداوند نعمتش را از آنان میستاند و به ديگرى میدهد.»
و آخرین حدیث: «أهلُ المَعروفِ إلَى اصطِناعِه أحوَجُ مِن أهلِ الحاجَةِ إلَيهِ؛ لأِنَّ لَهُم أجرَهُ وفَخرَهُ وذِكرَهُ، فمَهما اصطَنَعَ الرَّجُلُ مِن مَعروفٍ فإنَّما يَبدأ فيهِ بِنَفسِهِ، فلا يَطلُبَنَّ شُكرَ ما صَنَعَ إلى نَفسِهِ مِن غَيرِهِ؛ اهل نيكوكارى به كار خيرش بيشتر از نيازمندان به خير، محتاج است؛ چون پاداش و مباهات و نام آن كار براى نيكوكار است. پس هرگاه سه چيز بنده را به مقام رضوان الهى مىرساند: استغفار زياد، فروتنى با مردم و زياد صدقه دادن. فردى كار خوبى كرد، از خودش شروع كرده است؛ لذا تشكر بابت كارش را از ديگران نبايد بخواهد».
منظور او این بود که انسان وقتی به دیگران کمک میکند و آنچه را که خداوند به او عطا کرده، به آنها میبخشد، نباید به آنها منت بگذارد بلکه از این جهت که او را محل تأمین نیازهای خود قرار دادهاند، از آنها تشکر کند و قدر آنها را بداند و معتقد باشد که آنها باید بر او منت بگذارند تا از این رهگذر به آنچه خداوند به نیکوکاران در آخرت وعده داده و عزت و جلال و نام نیک در دنیا برسد.
آمده است: «أهلُ المَعروفِ في الدّنيا هُم أهلُ المَعروفِ في الآخِرَةِ؛ لأنَّهُم في الآخِرَةِ تَرجَحُ لَهُمُ الحَسَناتُ، فيَجودونَ بِها عَلى أهلِ المَعاصي؛ اهل خوبى در دنيا، در آخرت نيز اهل خوبى هستند؛ زيرا در آخرت كارهاى خوبشان سنگين میشود. لذا از آنها به گنهکاران میبخشند.»
در اینجا به یاد میآوریم که از امام زینالعابدین(ع) نقل شده است که وقتی میدید فقیری به نزد او میآید خوشحال میشد و میفرمود: «مَرْحَبا بِمَنْ يَحْمِلُ زادى اِلَى الآخِرَةِ؛ آفرين بر كسى كه زاد و توشه مرا به آخرت حمل میکند.»
هدایت جستن از کلام امام جواد(ع)
عزیزان، اینها برخی از سخنان خاص این امام(ع) است که در مال و دانش و در جهت و هدایت خود سخاوتمند بود. ارادت ما به او در روز ولادتش باید این باشد که از او هدایت بجوییم تا راه زندگیمان را روشن کند و بدین ترتیب عشق و وفاداری خود را به آن حضرت ابراز کنیم و آنگونه باشیم که به دوستداران و وفادارانش میگفت: «كونوا زيناً لنا، لا شيناً علينا؛ برای ما زینت باشید نه مایه شرمندگی.»
و سلام بر امام جواد(ع) روزی که به دنیا آمد و روزی که به آغوش پروردگارش پر کشید و روزی که زنده برانگیخته خواهد شد.
خطبه دوم:
بسم الله الرحمن الرحیم
ای بندگان خدا، شما و خودم را به همان چیزی توصیه میکنم که امام جواد(ع) به یارانش توصیه کرد و فرمود: «الثِّقَةُ باللهِ تعالى ثَمَنٌ لِكُلِّ غالٍ، وسُلَّمٌ إلى كُلِّ عالٍ”. ثمَّ قال: “كيف يضيع مَنِ الله كافله؟ وكيف ينجو مَنِ الله طالبه؟ ومَنِ انقطعَ إلى غيرِ الله وكلَهُ الله إليه؛ اعتماد به خداوند بهاى هر چيز گرانبها و نردبان هر امر بلند مرتبهای است. چگونه درمانَد كسى كه خداوند كفيل اوست؟! و چگونه بگريزد كسى كه خداوند جوينده (در تعقيب) اوست؟! هر كه به غير خدا روى آورد، خداوند به همو واگذارش میکند.»
ما نیاز مبرم داریم که اعتماد به خداوند را تقویت کنیم و به وعدههای او اعتماد داشته باشیم و اینکه ستمگران و طاغوتها نمیتوانند از دادگاه عدل او فرار کنند و او بندگانی را که بر او توکل دارند و به عطایای او امیدوارند، ضایع نمیکند. اگر این اتفاق بیفتد، باعث میشود ما از قوت و توانایی بیشتری برای رویارویی با چالشها برخوردار شویم.
غزه روند امور را تعیین میکند
از غزه شروع میکنیم که نتایج و پیامدهای جنگ آن بر منطقه سایه افکنده و روند امور در آنجا رقم میخورد؛ زیرا دشمن صهیونیستی به کشتارهای خود ادامه میدهد، بدون اینکه صداهایی را که خواهان توقف خونریزی هستند یا تراژدیهایی که ایجاد کرده و ویرانیهایی که از خود به جای گذاشته در نظر بگیرد. روشن است که با این اقدامات قصد دارد این بخش را تحت کنترل خود درآورد یا آن را به منطقهای غیرقابل زندگی تبدیل کند.
در همین زمان، مقاومت مردم فلسطین به مقابله قهرمانانه در برابر این رژیم ادامه میدهند تا جلوی تحقق اهداف آن را بگیرند یا مجبورش کنند که هزینه بسیاری پرداخت کند که این امر موجب تزلزل نظامی، سیاسی و مردمی این رژیم شده است و آن را در گزینههای خود سردرگم کرده است.
مسئولیت حمایت از غزه
در برابر آنچه در غزه اتفاق میافتد، ما به استواری و فداکاریهای این مردم افتخار میکنیم که آنها را به سرمشقی برای همه آزادی خواهان و مقابله گران با اشغالگری قرار داده است.
در عین حال، مجدداً از کشورهای عربی و اسلامی میخواهیم که نسبت به خطرات ناشی از اجازه دادن به دشمن صهیونیستی در تنها کردن مردم غزه، دستیابی به اهداف خود و یا خروج پیروزمندانه از این نبرد که موجودیت و امنیت آنها را تهدید میکند، توجه بیشتری داشته باشند و اینکه نقش خود را محدود به محکوم کردن جنایات و اقدامات دشمن نکنند؛ چون کشورهای اسلامی و عربی در سطوح امنیتی و نظامی، سیاسی، حقوقی و انسانی کارهای بسیاری میتوانند انجام دهد.
ما هفته گذشته این را گفتیم، اما مایه تأسف است میبینیم کشورهایی که نه ارتباطی با غزه دارند و نه هیچ ارتباطی با عربیت و اسلامیت، در دیوان بینالمللی دادگستری لاهه در دفاع از مردم غزه و یاری آنها برای ایستادن در برابر نسلکشی که در معرض آن قرار دارند، ایستادهاند و همه ادعای رژیم صهیونیستی مبنی بر دفاع از خود و تلافی اقدامات علیه خود را رد میکنند؛ در حالی که برخی از دولتهای عربی هیچ کاری انجام نمیدهند.
در اینجا به همه کسانی که خون خود را این مردم دریغ نکردند و با ایستادن در کنارشان فداکاری کردند، مانند آنچه در عراق، یمن، سوریه و لبنان میگذرد، افتخار میکنیم.
دشمن به لبنان فشار میآورد
در لبنان میمانیم، جایی که دشمن صهیونیستی در حال گسترش دامنه حملات خود به روستاهای آن است. در روزهای اخیر شاهد بودیم که این حملات چگونه به نقاط دور از مرز لبنان و فلسطین رسیده است؛ اما از نظر خشونت، در زمانی که تهدیدات آن از طریق اظهارات رهبران نظامی و سیاسی یا مانورهایی که انجام داده است که شبیهسازی جنگ علیه روستاها و شهرهای لبنان است، افزایش مییابد و از این طریق میخواهد مقاومت را برای عقبنشینی از تصمیم خود برای حمایت از مردم غزه، از منظر انسانی، ملی، میهنی و مذهبی تحت فشار قرار دهد.
دشمن در عین حال، دولت لبنان را تحت فشار قرار میدهد که تصمیم صریح خود را به هیئتهایی که به لبنان آمدهاند، اعلام کرده است که اگر رژیم صهیونیستی جنگ خود را با غزه متوقف کند، حتماً آنچه در مرزها اتفاق میافتد، متوقف خواهند شد و الآن توپ در زمین این رژیم و همه کسانی است که توان تحت فشار قرار دادن آن را دارند.
در برابر همه اینها، مجدداً درخواست خود را مبنی بر هوشیاری در برابر ماجراجوییهای احتمالی دشمن، مطرح میکنیم. دشمن جراحات عمیقی در غزه متحمل شده است و در اجرای تهدیدات خود ناتوان است و بر اساس تجربیات خود میداند که لبنان طعمه آسانی برای او نیست؛ اما پس از ناتوانی در دستیابی به اهدافش، منکر شکست خوردن خود است و ممکن است برای خروج از بنبستی که در آن قرار دارد، با اغراق در جنگ علیه لبنان سعی در فرار به جلو داشته باشد.
در عین حال، ما بار دیگر خواستار تسریع در برگزاری تمام انتخاباتی هستیم که به ساختن یک دولت قدرتمند کمک میکند. دولتی که قادر به رویارویی با چالشهای فعلی یا آتی باشد. در اینجا از تمام دیدارهایی که جریان داشته و دارد، تقدیر و تشکر میکنیم و امیدواریم که این دیدارها باعث رفع بنبست شود و دیر یا زود به باز شدن این گره کور و گشایش در این زمینه منجر شوند. تا زمانی که این اتفاق بیفتد، ما از دولت میخواهیم که به مسئولیتهای خود در قبال شهروندان خود در عرصههای اقتصادی و اجتماعی عمل کند و سنگینی بار دوش آنها را افزایش ندهد که میترسیم در بودجه جاری تصویب شود.
تنش بین ایران و همسایگان
در خاتمه، به آنچه بین ایران و همسایگان در اربیل یا پاکستان رخ داد میپردازیم و بر ضرورت تسریع برای جلوگیری از عواقب این مسئله که ممکن است به بدتر شدن اوضاع منجر شود، تأکید میکنیم و این با بازگشت به زبان گفتگوی سازنده و منطقی امکانپذیر است. گفتوگویی که دلایل این اتفاق و جلوگیری از تبدیل شدن هر کشوری به خاستگاه تهدید امنیت و ثبات سایر کشورها را در نظر داشته باشد.
ما اطمینان داریم که رسیدگی به این قضیه، برای جلوگیری از تشدید تنش کافی خواهد بود و درها را برای رسیدگی به تنشها و اختلافات موجود باز میکند و در نتیجه از بهرهبرداری طرفهای خارجی که برای تحریک خصومت و جنگ بین کشورهای منطقه تلاش میکنند، جلوگیری میکند.