انسان مؤمن بايد همواره در حالت فقر و نياز و پناه بردن به خداوند سبحان به سر ببرد; بنابراين، پناه بردن به خداوند، نبايد فقط به اوقاتى منحصر شود كه در زندگى گرفتار مشكلات مى شويم; بلكه مناسب است حتى در حالت سلامت، آسايش و تندرستى نيز روحيه ى ] پناه بردن به خدا [را داشته باشيم. فلسفه ى دعا از همين جا نشأت مى گيرد كه انسان دائماً نياز به خداوند و فقير بودن در برابر او را، احساس كند; زيرا هيچ لحظه اى و هيچ حالتى نيست كه در آن انسان از پروردگارش بى نياز باشد; چون ممكن است شيطان هنگامى كه انسان در آسايش، رفاه، تندرستى و امنيت به سر مى برد، بى نيازى از خداوند را به او وسوسه كند.

بنابراين، اگر انسان به همه ى نعمت هايى كه در سايه ى آن زندگى مى كند، فكر كند، درك مى كند كه همه ى اين ها را خداوند عنايت كرده است; اوست كه با فراهم ساختن اسباب تندرستى، به انسان تندرستى بخشيده است، اوست كه با فراهم كردن اسباب فراوانى و رزق، به او روزى عنايت كرده است; و در نتيجه، او مى تواند اسباب همه ى اين نعمت ها را از بين ببرد; از اين رو بايد حتى در زمان برخوردارى از اين نعمت ها، خدا را بخوانيم، او را سپاس گوئيم، ستايش كنيم و از او بخواهيم نعمت هايش را بر ما دوام ببخشد. امام زين العابدين(ع) در برخى دعاهاى خود در صحيفه ى سجاديه فرموده اند: « واجعلنى ممن يدعوك مخلصاً فى الرخاء دعاء المخلصين المضطرّين لك فى الدعا »; « ] خداوندا [ مرا از كسانى قرارده كه در هنگام رفاه، مخلصانه تو را مى خوانند آن گونه كه مخلصان مضطر، در هنگام دعا مى خوانند»; يعنى پروردگارا! مرا در هنگام دعا در وقت رفاه، مانند زمانى قرار ده كه تو را هنگام اضطرار و نيازمندى به تو، مى خوانم; چون نياز من به تو در هنگامى كه مرا غرق نعمت ساخته اى، مانند نياز من به تو، هنگام نازل شدن بلا بر من است; زيرا اى خدا! من نمى توانم بدون تو روى پاى خود بايستم. در همين زمينه، اين آيه ى شريفه را مى يابيم كه: ( يا ايها الناس انتم الفقراءُ الى الله و الله هو الغنى الحميد * إن يشأ يُذهبكم و يأت بخلق جديد * و ما ذلك على اللهِ بعزيز )(فاطر/15-17)، «اى مردم، شما به خدا نيازمنديد، و خداست كه بى نياز ستوده است * اگر بخواهد شما را مى برد و خلقى نو ] بر سر كار [مى آورد * و اين ] امر [براى خدا دشوار نيست.»

اين يك حقيقت است. كجايند انسان هايى كه پيش از ما مى زيستند؟ خداوند آنها را آفريد و در عرصه ى وجود وارد و سپس محو كرد.

خداوند در آياتى متعدد بر نيازمندى ما به او تأكيد مى كند: ( قل أرأيتم إن جعل الله عليكم الليل سرمداً الى يوم القيامة مَن إلهٌ غيرُ اللهِ يأتيكم بضياء افلا تسمعون )(قصص/71)، «بگو: هان، چه مى پنداريد اگر خدا تا روز رستاخيز شب را بر شما جاويد بدارد; جز خداوند كدامين معبود براى شما روشنى مى آورد؟ آيا نمى شنويد؟»

احساس نياز هميشگى به خداوند متعال است كه احساس عبوديت به پروردگار، احساس ربوبيّت الهى به ما و احساس نياز ما به او را در هر لحظه، تعميق مى كند. اين احساس از طريق دعا نيز تعميق مى شود و با دقت و ملاحظه نيز مى توان به آن عمق بخشيد; براى مثال، ما با دم و بازدم، نفس مى كشيم، شكى وجود ندارد كه اگر خداوند توان تنفسى متكى بر اندام هاى ريوى و طبيعت هوا را يك لحظه حبس كند، خفه خواهيم شد و... .