ما مسلمانان بر اين عقيده ايم كه خداوند آن گاه كه انسان را آفريد، وى را موجودى متحرك و پويا آفريده كه درون او همواره جدالى برقرار است: جدالى ميان غريزه - كه نيازهاى طبيعى وى را تأمين مى كند - و عقل او. در اين جدال گاه غريزه منحرف مى شود و گاه عقل ناكام مى ماند. اين جدال و رفتار جارى ميان عقل و غريزه از آغاز پيدايش بشر وجود داشته و اين هم زمان نقطه ضعف و نقطه ى قوت اوست. خداوند متعال در قرآن كريم آفرينش انسان را اين گونه تصوير مى كند: «چنين بود كه پروردگارت به فرشتگان فرمود همانا من آفرينندى انسانى از گِل هستم. پس چون او را استوار بپرداختم و در او روح خود دميدم، براى او به سجده درافتيد.»«اذ قال ربك للملائكة اني خالق بشراً من طين * فاذا سويّته ونفخت فيه من روحي فقعوا له ساجدين»(ص/71-72) از اين رو انسان مشتى گل و دَميدنى از روح خداوند است. ما مشكل در اين جاست كه عنصر سرشتين (مادى) گاه در پى غلبه بر عنصر روحى (معنوى) مى آيد; و گاه عنصر روحى در اين نبرد ظفر مى يابد. چه بسا غناى وجودى انسان برخاسته از آن است كه وجود و شخصيت انسان هم چون حيوانات وجود و شخصيتى يك بعدى نيست; بلكه انسان دو بعد درهم تنيده دارد; كه هيچ يك جدال از ديگرى نيست; بلكه ذات اين دو در هم ريشه دوانده است. براى همين است كه - براى مثال - هنگامى كه مى خواهيم از تمامى شهوت ها و اميال خود، از جمله شهوت هاى جنسى، لذت ببريم سعى داريم كه اين را در چارچوب جوّى عادّى و فضاى روحى خاصى به انجام برسانيم. زيرا انسان آفريده اى مطلقاً مادى نيست; بلكه موجودى است كه معنا نيز در روح خود اندوخته است، و روح نيزداران پيوندى است با ماده. از اين رو معضل اصلى انسان اين دغدغه ى درونى است; كه خود آفريننده ى علم و خلاقيت است; و به حيات انسان حركت و فعاليتى مى بخشد كه هيچ پديده ى ديگرى نمى تواند به آن را بخشد.