بسم الله الرحمن الرحیم
12 ربيع الثّاني 1442 هـ برابر با ۷ آذر ۱۳۹۹ هـ و ٢٧/١١/٢٠٢٠ م
عدالت در اولویت است و دفاع از فاسدان حرام است
مطالب مهم خطبه اول: متهم کردن یهودی / خداوند یهودی را تبرئه می‌کند / عدالت بالاتر از همه چیز است / حرمت دفاع از فاسدان / پیمودن منطق عدل.
مطالب مهم خطبه دوم: دولت اسیر رقابت‌هاست / باید زمینه بررسی جنایی فراهم شود / کدام قانون انتخابات / چه کسی مسئول است؟ / قضیه زندان‌ها / مرداب عادی‌سازی روابط با دشمن.
خطبه اول:
خداوند سبحانه و تعالی می‌فرماید: «وَمَنْ يَكْسِبْ خَطِيئَةً أَوْ إِثْماً ثُمَّ يَرْمِ بِهِ بَرِيئاً فَقَدِ احْتَمَلَ بُهْتَاناً وَإِثْماً مُبِيناً» صدق الله العظيم.
متهم کردن یهودی
شأن نزول این آیه این است که زره یکی از اصحاب پیامبر خدا دزدیده شد و یکی از انصار مورد شک و تردید قرار گرفت. وقتی سارق مطلع شد که کار او در حال افشا شدن است و خبر به پیامبر خدا رسیده است، زره را به خانه مرد یهودی انداخت تا او متهم به دزدی شود و از قبیله خود خواست تا نزد پیامبر خدا بروند و به بی‌گناهی او شهادت دهند و دلیل بی‌گناهی او را این عنوان کنند که زره در خانه مرد یهودی پیدا شده است.
در اینجا پیامبر خدا دستور داد که خانه‌ی یهودی را بازرسی کنند با انجام این دستور، زره در خانه او پیدا شد و این دلیل خوبی بود برای اینکه او سارق است. پیامبر نیز بر این اساس یهودی را متهم کرد و فرد انصاری را بی‌گناه اعلام نمود.
طبیعی بود که پیامبر خدا چنین قضاوت کند؛ چون دلایلی برای محکومیت فرد یهودی در اختیار داشت؛ چرا که پیامبر خدا هیچ‌گاه بر اساس وحی یا علم غیب قضاوت نمی‌کرد؛ بلکه بر اساس دلایل موجود قضاوت می‌کرد. از این رو می‌فرمود که در میان شما بر اساس دلیل و سوگند قضاوت می‌کنم: «وَلَعَلَّ بَعْضَكُمْ قد يَكُونَ أَلْحَنَ بحُجَّتِهِ مِنْ بَعْضٍ؛ فأَقْضِي لَهُ بِنحْوِ مَا أَسْمَعُ، فَمَنْ قَضَيْتُ لَهُ بحَقِّ أَخِيهِ، فَإِنَّمَا أَقْطَعُ لَهُ قِطْعَةً مِنَ النَّارِ؛ شايد يكى از شما گویاتر و زیرک‌تر از ديگرى باشد و بتواند بهتر دليل خود را بفهماند و من بر طبق ظاهر حكم مى‌نمايم و اگر من به نفع يكى حكمى صادر کردم و مقدارى از حقّ برادرش به او تعلّق گرفت، من در حقیقت براى او تكه‌اى از آتش جهنم را جدا ساخته و به او داده‌ام.»
خداوند یهودی را تبرئه می‌کند
ولی خداوند نمی‌خواست که این حکم به این صورت اجرا شود و عدالت تحقق پیدا نکند. از این رو این آیات بر پیامبر خدا نازل شدند تا واقعیت ماجرا را برای او بازگو کند و او را از متهم کردن فرد بی‌گناهی بر حذر دارد. آیه می‌فرماید: «وَمَنْ يَكْسِبْ خَطِيئَةً أَوْ إِثْماً ثُمَّ يَرْمِ بِهِ بَرِيئاً فَقَدِ احْتَمَلَ بُهْتَاناً وَإِثْماً مُبِيناً». پس از این قضیه پیامبر خدا از مسلمانان خواست که به سرعت در مسجد جمع شوند تا او واقعیت ماجرا را برایشان بازگو کند.
اما این حکم برای مسلمانان ناگوار بود. چگونه ممکن است آیاتی از قرآن کریم برای تبرئه فردی یهودی نازل شود، در حالی که آنان به دشمنی با پیامبر خدا و مسلمانان معروف بودند و هیچ فرصتی را برای دسیسه چینی علیه مسلمانان از دست نمی‌دادند. تا جایی که این آیه درباره‌شان نازل شد: «لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِلَّذِينَ آَمَنُوا الْيَهُودَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُوا» و فرد مسلمانی از انصار را محکوم کند. همان کسانی که به پیامبر خدا پناه دادند او را یاری کردند، به خاطر او و دین اسلام فداکاری کردند و از مال و جان و امنیت خود تاوان دادند؟
ولی مسلمانان نیز چاره‌ای نداشتند جز اینکه تسلیم حکم الهی شوند و به حکم پیامبر رضایت دهند. از این رو از فرد یهودی عذرخواهی کردند و سارقی را که دزدی کرده بود، مجازات کردند.
خداوند متعال از خلال آیاتی که نازل شد، می‌خواست اصول و مبانی حاکم بر جامعه ایمانی را بسازد و اساس و قاعده‌ای را برای ساختار جامعه ایجاد کند.
عدالت بالاتر از همه چیز است
اصل اول - عدالت نباید تحت تأثیر عواطف، حب و بغض، هواهای نفسانی، اختلافات دینی یا مواضع سیاسی قرار گیرد. عدالت نباید تحت تأثیر معیارهایی چون مال و سلطه قرار گیرد؛ چون شایسته است که عدالت به دور از همه این محاسبات باشد. این همان چیزی است که خداوند سبحان به آن اشاره کرده است: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ للهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآَنُ قَوْمٍ عَلَى أَلَّا تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى» و فرموده است: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ للهِ وَلَوْ عَلَى أَنْفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ إِنْ يَكُنْ غَنِيّاً أَوْ فَقِيراً فَاللهُ أَوْلَى بِهِمَا فَلَا تَتَّبِعُوا الْهَوَى أَنْ تَعْدِلُوا وَإِنْ تَلْوُوا أَوْ تُعْرِضُوا فَإِنَّ اللهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيراً».
پیامبر خدا زمانی به شدت خشمگین شد که یکی از اصحاب به نام اسامة بن زید نزد آن حضرت آمد تا در مورد زنی از بنی مخزوم از قبائل معروف قریش که مرتکب سرقت شده بود، وساطت کند در اینجا پیامبر خدا فرمود: «اِنَّما اَهْلَكَ الَّذينَ مِنْ قَبْلِكُمْ اَنـَّهُمْ كانوا اِذا سَرَقَ فيهِمُ الشَّريفُ تَرَكوهُ وَاِذا سَرَقَ فيهِمُ الضَّعيفُ اَقاموا عَلَيْهِ الْحَدَّ وَأيْمُ اللهِ. لَوْ أَنَّ فَاطِمَةَ بِنْتَ مُحَمَّدٍ سَرَقَتْ لَقَطَعْتُ يَدَهَا؛ نابودى مردمان پیش‌تر از شما از آنجا بود كه اگر سرشناسى دزدى می‌کرد، رهايش می‌کردند و چون ناتوانى دزدى می‌کرد، مجازاتش می‌کردند. به خدا سوگند! اگر فاطمه دختر محمد نیز دزدی کند، دست او را قطع می‌کنم.»
حرمت دفاع از فاسدان
اصل دوم - عدم جواز دفاع از شخصی است که به امانت خیانت کرده، مرتکب فساد شده، دزدی کرده یا اینکه به منافع و آرمان‌های مردم خللی وارد کرده است. حتی اگر این فرد از نزدیک‌ترین مردم باشد.
این همان چیزی است که آیات نازل شده بر پیامبر بعد از حادثه‌ای که بدان اشاره کردیم آن را بیان داشته است این آیات خطاب به پیامبر خدا می‌فرماید: «إِنَّا أَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاكَ اللهُ وَلَا تَكُنْ لِلْخَائِنِينَ خَصِيماً». سپس این چنین به پیامبر خطاب فرمود: «وَلَا تُجَادِلْ عَنِ الَّذِينَ يَخْتَانُونَ أَنْفُسَهُمْ إِنَّ اللهَ لَا يُحِبُّ مَنْ كَانَ خَوَّاناً أَثِيماً». این خطاب متوجه کسانی است که عاطفه وادارشان کرد تا از سارق دفاع کنند: «هَا أَنْتُمْ هَؤُلَاءِ جَادَلْتُمْ عَنْهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا فَمَنْ يُجَادِلُ الله عَنْهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَمْ مَنْ يَكُونُ عَلَيْهِمْ وَكِيلاً».
خداوند سبحانه و تعالی با این خطاب از مردم می‌خواهد نگذارد که دزدان و فاسدان به کارهای خود ادامه دهند؛ زیرا آنان کارهای خود را متوقف نمی‌کنند، مگر اینکه جامعه جلوی رفتار و روند آن‌ها را بگیرند. این واقعیت را در جامعه امروز خود نیز می‌بینیم رهبران و شخصیت‌هایی که دزدی می‌کنند، فساد می‌کنند و به مصالح مردم آسیب می‌زنند، تبرئه می‌شوند؛ چون آن‌ها از طایفه مذهب یا موقعیت سیاسی خاصی هستند یا به فلان خانواده و قبیله نزدیک می‌باشند.
از این رو خداوند متعال می‌خواهد که به ستمکاران تمایل نداشته باشند و به آن‌ها اعتماد نکنند. سپس می‌فرماید: «وَلَا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ». در حدیث نیز آمده است: «إذا كانَ يَومُ القِيامَةِ نادى مُنادٍ: أينَ الظَّلَمَةُ وأعوانُهُم؟ مَن لاقَ لَهُم دَواةً أو رَبَطَ لَهُم كِيسا أو مَدَّ لَهُم مُدَّةَ قَلَمٍ فَاحشُرُوهُم مَعَهُم؛ چون روز قيامت شود ندا دهنده‌ای ندا دهد: كجايند ستمگران و ياران آن‌ها؟ همان كسانى كه دواتى براى آنان ليقه كرده يا سرِ کیسه‌ای را براى آنان بسته يا قلمى براى آنان در مركّب فرو برده‌اند. اينان را نيز با ستمگران محشور كنيد.»
باز هم در حدیث آمده است: «لَولا أنَّ بَنِي اُمَيَّةَ وَجَدُوا مَن يَكتُبُ لَهُم ويَجبِي لَهُمُ الفَيءَ ويُقاتِلُ عَنهُم ويَشهَدُ جَماعَتَهُم لَما سَلَبُونا حَقَّنا؛ اگر بنی‌امیه كسى را نمی‌یافتند كه برايشان بنويسد و ماليات جمع‌آوری كند و برايشان بجنگد و در جماعتشان حاضر شود، هرگز نمی‌توانستند حق ما را سلب كنند.»
پیمودن منطق عدل
عزیزان ما نیاز داریم که راه این منطق را که همان منطق عدالت است در پیش بگیریم. نباید در قبال عدالت بی‌طرفی اختیار کنیم. بلکه باید در قضاوت‌ها و موضع‌گیری‌های خود دقت به خرج دهیم. نباید بی‌گناهی را متهم کنیم. نباید به انسانی ستم کنیم. نباید به کسی اجازه دهیم که بی‌گناهی را متهم کند یا ظالم و فاسدی را تبرئه کند؛ بلکه باید در همه جا با حق و عدالت باشیم، حتی اگر به ضرر خود و سود کسانی باشد که با ایشان اختلاف یا دشمنی داریم. باید همیشه دعا کنیم: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ ارْزُقْنِی التَّحَفُّظَ مِنَ الْخَطَایا، وَ الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ فِی حَالِ الرِّضَا وَ الْغَضَبِ، حَتَّی أَکونَ بِمَا یرِدُ عَلَی مِنْهُمَا بِمَنْزِلَةٍ سَوَاءٍ، عَامِلًا بِطَاعَتِک، مُؤْثِراً لِرِضَاک عَلَی مَا سِوَاهُمَا فِی الْأَوْلِیاءِ وَ الْأَعْدَاءِ، حَتَّی یأْمَنَ عَدُوِّی مِنْ ظُلْمِی وَ جَوْرِی، وَ ییأَسَ وَلِیی مِنْ مَیلِی وَ انْحِطَاطِ هَوَای؛ خداوندا بر محمد و آلش درود فرست و مرا خودداری از گناهان و پرهیز از لغزش‌ها در دنیا و آخرت و در حال خشنودی و خشم، روزی کن، به طوری که در هر دو حال یکسان به طاعت تو مشغول باشم و در حق دوستان و دشمنانت رضای تو را بر غیر رضا و طاعت تو ترجیح دهم تا دشمنم از جور و ستمم ایمن باشد و دوستم از اینکه منحرف از حق و به هوای نفس او متمایل شوم، نومید گردد.»
باید مانند امام زین العابدین(ع) دعا کنیم که می‌فرمود: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَعْتَذِرُ إِلَيْكَ مِنْ مَظْلُومٍ ظُلِمَ بِحَضْرَتِي فَلَمْ أَنْصُرْهُ؛ خدايا! از تو پوزش مي‌خواهم اگر در حضور من بر مظلومي ستم رفته باشد و من او را ياري نكرده باشم.»
خطبه دوم:
بسم الله الرحمن الرحیم
ای بندگان خدا شما و خودم را به وصیت امام حسن عسکری(ع) سفارش می‌کنم. همان امامی که چند روز پیش سالروز ولادتشان بود فرمود: «إِنَّكُمْ فِي آجَالٍ مَنْقُوصَةٍ وَ أَيَّامٍ مَعْدُودَةٍ وَ اَلْمَوْتُ يَأْتِي بَغْتَةً مَنْ يَزْرَعْ خَيْراً يَحْصُدْ غِبْطَةً وَ مَنْ يَزْرَعْ شَرّاً يَحْصُدْ نَدَامَةً لِكُلِّ زَارِعٍ مَا زَرَعَ؛ شما عمرهایی كاهش‌پذير و دورانى محدود را مى‌گذرانيد و مرگ ناگهان فرامی‌رسد، هر كه خير بكارد، خوشى درو کند و هر كه شر بكارد، پشيمانى درو کند. هر كسى عاقبت كار آن بدرود كه كشت.»
«اَوْرَعُ النَّاسِ مَنْ وَقَفَ عِنْدَ الشُّبْهَةِ، اَعْبَدُ النَّاسِ مَنْ اَقَامَ عَلَى الْفَرَائِضِ، اَزْهَدُ النَّاسِ مَنْ تَرَکَ الْحَرَامَ، اَشَدُّ النَّاسِ اجْتِهَاداً مَنْ تَرَکَ الذُّنُوبَ؛ پارساترين مردم كسى است كه در موارد شبهه توقف كند، عابدترين مردم كسى است كه در برپايى واجبات، استوار باشد، زاهدترين مردم كسى است كه حرام را ترك كند، كوشاترين مردم شخصى است كه گناهان را رها كند.»
از غضب بپرهیزید؛ زیرا «أَلْغَضَبُ مِفْتاحُ كُلِّ شَرٍّ؛ خشم و غضب، كليد هر گونه شرّ و بدي است» و از کینه توزی بپرهیزید؛ زیرا «أَقَلُّ النّاسِ راحَةً أَلْحُقُودُ؛ كينه توز، ناآرام‌ترین مردمان است.» این‌ها بخشی از وصایای امام حسن عسکری(ع) است و با عمل به این وصایا می‌توانیم ولایت پذیری خود را نشان دهیم و از آگاهی و قدرت بیشتری برای مقابله با چالش‌ها برخوردار شویم.
دولت اسیر رقابت‌هاست
از لبنان آغاز می‌کنیم که در آن لبنانی‌ها بی‌صبرانه منتظر تشکیل دولت هستند؛ دولتی که بتواند کشور را نجات دهد و آن را از حالت فروپاشی که سبب شده است در جامعه جهانی جزو کشورهای بسیار فقیر دسته بندی شود، رهایی بخشد.
در این حال جریان‌های سیاسی مأمور تشکیل دولت طوری با این قضیه برخورد می‌کنند که گویا همه چیز به خیر و خوشی است و مردم می‌توانند مدت زمان طولانی انتظار بکشند. به این جهت تشکیل دولت همچنان اسیر رقابت‌های این جریان‌ها، طرح شروط متقابل و منتظر ماندن برای تغییرات احتمالی در خارج که می‌تواند موضع فلان گروه را تقویت کنند، باقی مانده است.
البته ما فشارهای خارجی در تشکیل دولت را بی‌تأثیر نمی‌دانیم که علناً درباره آن صحبت شده است؛ ولی تأکید همیشگی ما این است که لبنانی‌ها با اتحاد خویش می‌توانند از این فشارها عبور کنند و از جریان‌های سیاسی نیز می‌خواهیم که به این فشارها تن ندهند و دغدغه همیشگی آنان منافع کشور باشند و برای کشور خود فداکاری کنند.
باید زمینه بررسی جنایی فراهم شود
درست در همین زمان دوباره مسئله بررسی جنایی مطرح می‌شود. آن هم بعد از این که شرکت عهده‌دار این مسئولیت از این کار عقب نشینی کرد و رئیس جمهور به پارلمان پیام داد که باید به ایفای نقش خود در این زمینه بپردازد.
در این زمینه از نمایندگان و فراکسیون‌های پارلمانی می‌خواهیم در حد و اندازه مسئولیت نمایندگی کسانی باشند که این منصب را به رسم امانت به آن‌ها سپرده‌اند و به ایفای وظیفه خود بپردازند تا فرایند بررسی به خوبی انجام و موانع از سر راه آن برداشته شود. نباید شرایطی پیش پای آن گذاشته شود که نتواند اهداف مورد نظر خود را اعم از روشن شدن وضعیت پول سپرده‌گذاران و کشف مخفیگاه‌های فساد و مفسدان در نهادها و مؤسسات دولتی تحقق ببخشد.
امروز پارلمان در برابر امتحان قرار دارد و باید ثابت کند امانت‌دار امانتی است که به آن سپرده شده است و این طرح را در دهلیزهای داد و ستدها، درگیری‌ها و منافع شخصی تباه نمی‌کند. پارلمان با این کار می‌تواند اعتماد گذشته را احیا کند و به دنیا اطمینان دهد که این کشور به صورت عملی مبارزه با فساد و مفسدان را آغاز کرده است.
کدام قانون انتخابات
در زمینه قانون انتخابات نظر ما این است که تلاش برای تدوین قانونی مدرن و پیشرفته برای انتخابات مهم است. قانونی که شرایط نمایندگی درستی را برای لبنانی‌ها فراهم آورد و کاستی‌های قانون فعلی انتخابات را که انتخابات گذشته بر اساس آن انجام شده و همه بدان اشاره کرده‌اند، برطرف کند. می‌ماند تأکید کنیم که ضروری است این طرح باعث بروز چند دستگی میان لبنانی‌ها و تحریک دغدغه‌های طایفه‌ای و مذهبی آنان و ایجاد تنش‌های جدید در کشور نشود. آن هم در شرایطی که ما برای مقابله با چالش‌های موجود شدیداً به وحدت نیاز داریم.
چه کسی مسئول است
در رابطه با فاجعه بندر، لبنانی‌ها و به ویژه خانواده‌های قربانیان منتظر شفافیت تحقیقات در این زمینه هستند؛ زیرا تا هنوز مشخص نشده است که چه کسانی مسئول واقعی حادثه‌ای هستند که برای این بندر حیاتی و قربانیان و مجروحان روی داده است.
در اینجا از دستگاه قضایی انتظار داریم که به مسئولیت خود عمل کند. نباید از مسئولیت خود فرار کند. نه دستگاه قضایی و نه پارلمان نباید از مسئولیت قانونی خود فرار کنند. تمام کسانی که مسئولیت دارند با هر منصب و موقعیتی، باید مورد تحقیق قرار گیرند و موانعی که در سر راه این تحقیق وجود دارد باید از میان برود تا عدالتی که لبنانی‌ها به ویژه خانواده قربانیان منتظر آن هستند آشکار شود و جلوی تکرار فجایع مشابه گرفته شود.
قضیه زندان‌ها
باید به جنبه انسانی ازدحام موجود در زندان‌ها بپردازیم؛ چرا که دولت باید به وظیفه خود در تأمین تمام راه‌های تضمین حقوق زندانیان عمل کند و دستگاه قضایی هم باید هر چه زودتر احکام مربوط به زندانیان را صادر کند؛ اما مسئله اساسی این است که تلاش مداوم صورت گیرد تا علل و زمینه‌هایی که به زندان ختم می‌شود از میان بروند.
مرداب عادی‌سازی روابط با دشمن
در خاتمه در ادامه سقوط دنیای عرب در مرداب عادی‌سازی روابط با دشمن، از دویدن به سوی دشمن تعجب می‌کنیم. دشمنی که همچنان اراضی عربی و اسلامی را در اشغال خود دارد، اهالی آن را آواره می‌کند و نمی‌گذارد که آن‌ها به خانه‌های خود بازگردند و نشانه‌ای از داشتن آمادگی برای عقب نشینی از طرح شهرک‌سازی یهودی‌سازی را از خود نشان نمی‌دهد.
ما معتقدیم وضعیت کنونی اهانت به ارزش‌های دینی انسانی و قومی است و نمی‌تواند موجب پذیرش ظلم به ملت‌ها و اهانت به مقدسات شود؛ اما در عین حال اطمینان داریم که ملت‌های عربی و اسلامی و همه آزادگان جهان در کنار ملت فلسطین و حقوق آنان خواهند ایستاد و نخواهند گذاشت این حلقه تازه از حلقات خلاص شدن از آرمان فلسطین و تلاش برای تصفیه آن به راحتی به جریان افتد.
