بسم الله الرحمن الرحیم
7 ربیع الثانی 1443 برابر با 21 آبان 1400 و 12/11/2021 م
نوشتن وصیت‌نامه، آمادگی گرفتن برای مرگ
مطالب مهم خطبه اول:آمادگی برای مرگ / تشویق به نوشتن وصیت‌نامه / وصیت جلوه‌ای از رحمت الهی است.
مطالب مهم خطبه دوم:چنددستگی دستگاه قضایی را تهدید می‌کند / تشدید بحران معیشتی / رکود و خمودگی دولت / بازگشت به پیشگیری.
خطبه دینی:
خداوند سبحانه و تعالى می‌فرماید: «كُتِبَ عَلَيْكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ إِنْ تَرَكَ خَيْراً الْوَصِيَّةُ لِلْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ بِالْمَعْرُوفِ حَقّاً عَلَى الْمُتَّقِينَ» [البقرة: 180] صدق الله العظيم.
آمادگی برای مرگ
خداوند متعال در این آیه شریفه بندگان مؤمن خود را به دو کار دعوت می‌کند:
اول: این که همیشه آماده رو به رو شدن با آنچه باشند که برای هر انسانی مقدر شده است که همان مرگ باشد. مرگ برای مؤمنان پایان زندگی نیست، بلکه برای آن‌ها دری است که از آن وارد می‌شوند تا به دیدار خدا برسند و در برابر او با مسئولیت خود روبرو شوند. این آمادگی باید همیشه باشد؛ زیرا هیچ کس نمی‌تواند زندگی خود را تضمین کند و مرگ از جایی که انتظارش را ندارد به سراغش نیاید و این مرگ بین جوان و پیر، غنی و فقیر فرقی قائل نیست و پیامبران، اولیاء و صالحان نیز از آن مستثنا نیستند.
این همان چیزی است که خداوند متعال نیز آن را مورد تأکید قرار داده و فرموده است: «كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ وَإِنَّمَا تُوَفَّوْنَ أُجُورَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَأُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَازَ وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ» [آل عمران: 185].
و در آیه دیگری فرموده است: «أَيْنَمَا تَكُونُوا يُدْرِكُكُمُ الْمَوْتُ وَلَوْ كُنْتُمْ فِي بُرُوجٍ مُشَيَّدَةٍ» [النّساء: 78].
و در آیه دیگری فرموده است: «قُلْ إِنَّ الْمَوْتَ الَّذِي تَفِرُّونَ مِنْهُ فَإِنَّهُ مُلَاقِيكُمْ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» [الجمعة: 8].
و به پیامبر خود فرموده است: «إِنَّكَ مَيِّتٌ وَإِنَّهُمْ مَيِّتُونَ * ثُمَّ إِنَّكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عِنْدَ رَبِّكُمْ تَخْتَصِمُونَ» [الزّمر: 30 – 31].
و در حديث آمده است: «بَادِرُوا الْمَوْتَ وَ غَمَرَاتِهِ وَ امْهَدُوا لَهُ قَبْلَ حُلُولِهِ وَ أَعِدُّوا لَهُ قَبْلَ نُزُولِهِ؛ به استقبال مرگ و سختی‌هایش بروید، پیش از فرارسیدنش آماده آن شوید و هرگونه وسیله نجات را قبل از نزول مرگ فراهم سازید.»
آماده شدن برای مرگ، آن طور که ممکن است برخی اعتقاد داشته باشند، به این معنا نیست که فرد دغدغه مرگ داشته باشد، از آن بترسد یا انتظار آن را بکشد؛ چون این کار زندگی او را مختل می‌کند؛ بلکه به این معناست که هر کاری را که پس از مرگ، منجر به رسیدن به وعده‌هایی که خداوند به بندگانش داده است می‌شود، انجام دهد. فرموده است: «الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ طَيِّبِينَ يَقُولُونَ سَلَامٌ عَلَيْكُمُ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» [النّحل: 32]، «إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ» [فصّلت:30]، «يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ * ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً * فَادْخُلِي فِي عِبَادِي * وَادْخُلِي جَنَّتِي» [الفجر: 27- 30].
پس آماده شدن برای مرگ این است که انسان با روحی آرام، در حالی که مسئولیتی در قبال خدا و مردم بر عهده او نیست و کار نیک انجام داده است، از این دنیا خارج شود. حضرت علی(ع) در پاسخ به سؤال: آمادگی برای مرگ چیست؟ به همین نکته اشاره کرده و فرمودهاست: «أداءُ الْفَرائِضِ، وَاجْتِنابُ الْمَحارِم، وَ الاْشْتِمالُ عَلَى الْمَكارِمِ، ثُمَّ لا يُبالى أوَقَعَ عَلَى الْمَوْتِ أمْ وَقَعَ الْمَوْتُ عَلَيْهِ، وَ اللَّهِ ما يُبالِى ابْنُ أبى طالِبٍ أوَقَعَ عَلَى الْمَوْتِ أمْ وَقَعَ الْمَوْتُ عَلَيْهِ؛ اداى واجبات، دورى از محرمات و دارا بودن حسنات و مكارم اخلاقى. سپس باكى نيست كه او سراغ مرگ برود يا مرگ سراغ او آيد. به خدا قسم! پسر ابى‌طالب را از مرگ باك نيست كه او سراغ مرگ برود يا مرگ سراغ او آيد.»
تشویق به نوشتن وصیت‌نامه
دوم: نوشتن وصیت‌نامه است. علاوه بر آیه‌ای که در ابتدای سخن خواندیم، احادیث شریف نیز سفارش کرده‌اند که این کار انجام شود و نسبت به آن کوتاهی صورت نگیرد و همیشه همراه انسان باشد. از رسول خدا(ص) روایت شده است که فرمود: «الوَصِيَّةُ حَقٌّ على كُلِّ مُسلمٍ؛ وصیت حق هر مسلمانی است.» و در حدیث آمده است: «ما يَنبَغي لامرئٍ مُسلمٍ أن يَبِيتَ لَيلَةً إلاّ و وَصيَّتُهُ تَحتَ رأسِهِ؛ بر هيچ مسلمانى سزاوار نيست كه شبى را سپرى كند، مگر اينكه وصیتش زير سرش باشد».
وصیت به این معناست که شخص توسط نوشتار یا گفتار، شخص یا افرادی را مأمور کند تا از طرف او وظایفی را که در قبال خدا و مردم داشته یا اعمال نیکی را که در زمان حیات انجام نداده است، بعد از مرگ او انجام دهند و این تعبیری دیگر در مورد آمادگی انسان برای مرگ و بعد از مرگ؛ زیرا ممکن است انسان در زندگی خود در ادای حق الهی کوتاهی کرده باشد، در ادای نماز، روزه، حج، خمس یا زکات یا دادن کفارات کوچک یا واجب یا در انجام وظایف خود نسبت به مردم و جبران مظالم خود به آنان و قرار دادن پول خود در خدمت به فقرا و نیازمندان و کارهای خیریه کم‌کاری کرده باشد؛ بنابراین وصیت از اهمیت زیادی برخوردار است؛ زیرا انسان را وادار می‌کند که حساب خود را با پروردگار و مردم مرور کند و به انسان کمک می‌کند که کوتاهی‌های خود را در این زمینه‌ها جبران کند و آن انجام کارهای خیر، کمک به فقرا و نیازمندان و امور خیریه است.
آیه‌ای که تلاوت کردیم توجه می‌دهد که در کارهای خیر اولویت با نزدیکان است؛ زیرا آن‌ها نسبت به کارهای خیر اولویت دارند. از این می‌فرماید: «كُتِبَ عَلَيْكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ إِنْ تَرَكَ خَيْراً الْوَصِيَّةُ لِلْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ بِالْمَعْرُوفِ حَقّاً عَلَى الْمُتَّقِينَ».
در اینجا بر لزوم حسن انتخاب مجریان وصیت اشاره می‌کنیم؛ زیرا بسیاری از وصیت‌ها به خوبی اجرا نشده یا اصلاً انجام نمی‌شوند؛ چون زیرا وصیت‌کننده نقش بایسته خود را به خوبی انجام نداده است.
وصیت منحصر به پول نیست
احکام دین توجه داشته است که وصیت به زیان ورثه نباشد. از این رو نباید از یک سوم ترکه متوفی تجاوز کند و اگر از یک سوم تجاوز کند، باید با موافقت ورثه باشد. به این ترتیب وصیت، تمام ارث را شامل نمی‌شود.
هنگامی که از وصیت صحبت می‌کنیم، نباید به آنچه در وصیت‌نامه‌ها در موارد مالی مرسوم است، محدود شود؛ بلکه باید گسترش یابد تا وسیله‌ای برای هدایت، تربیت و تذکر باشد؛ اینکه پدر به فرزندان و مادر به فرزندان خود یادآوری کند که در امور دینی یا دنیوی خود چه کارهایی باید انجام دهند. از این رو دستور داده است که انسان به فرزندان، خویشاوندان، بستگان و متولیان امور خود توصیه کند به وظایفی که خداوند بر آنان واجب کرده است، عمل کنند، محرمات را ترک کنند و آنان را به آنچه در زندگی باید انجام دهند، راهنمایی کند و آنان را از چیزهایی که باید پرهیز کنند، بر حذر دارند. قرآن کریم اهتمام دارد که به نمونه‌هایی از این وصیت‌ها، مانند وصیت حضرت ابراهیم(ع) و حضرت یعقوب(ع) به فرزندانشان اشاره کند تا پدران و مادران نیز به این وصیت‌ها اقتدا کنند. قرآن کریم در اشاره به این وصیت‌ها می‌فرماید: «وَوَصَّى بِهَا إِبْرَاهِيمُ بَنِيهِ وَيَعْقُوبُ يَا بَنِيَّ إِنَّ اللهَ اصْطَفَى لَكُمُ الدِّينَ فَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ» [البقرة: 132].
در این زمینه وصیت‌های بسیاری از رسول خدا(ص)، ائمه(ع)، علما، شهدا و صالحان نقل شده است که باید از آن‌ها بهره‌مند شویم.
بنابراین در نظر خداوند، مانند این روزها وصیت نباید فقط ماهیت مادی داشته باشد که وقتی صحبت از وصیت به میان می‌آید، مسئله پول به ذهن متبادر می‌شود؛ بلکه وصیت فراتر از این‌هاست؛ چون اسلام برای آن جنبه معنوی، تربیتی و تربیتی قرار داده است.
وصیت جلوه‌ای از رحمت الهی است
عزیزان! حکم وصیت‌نامه یکی از مظاهر رحمت خداوند نسبت به بندگان است؛ چون خداوند نخواسته است که بندگان خود را پس از مرگ از تصرف در اموالشان از تصرف در اموالشان، به گونه‌ای در امر آخرتشان یاورشان باشد و بعداً بر آن‌ها وارد شود، محروم کند. بلكه مجال این کار را برایشان فراهم کرده و نسبت به این کار تشویق کرده است و در عين حال نخواسته است ورثه‌ای را كه ممكن است به اين تركه نياز مبرم داشته باشند، محروم كند و همه چیز را در اختیار ارث گذارنده قرار دهد. از این رو به وصیت کننده اجازه نداده است که به آن‌ها ضرر بزند؛ از این رو دوسوم اموال را برای آن‌ها نگه داشته است تا کمک‌کار زندگی‌شان باشد و در عین حال از وصیت کننده نیز خواسته است که در صورت نیاز سهم ورثه را به بیش از دوسوم افزایش دهد.
پس عزیزان! باید پیش از فردا، همین الان وصیت‌نامه خود را بنویسیم و مراقب باشیم که شخص نسبت به خود، ورثه
و اعمال خیر بخل نورزد و ملاحظات عاطفی و مادی را در وصیت‌نامه دخالت ندهد یا در حق کسی کوتاهی نکند.
خطبه سیاسی:
بسم الله الرحمن الرحیم
ای بندگان خدا! شما و خودم را به توصیه امام حسن عسکری(ع) به شیعیان سفارش می‌کنم؛ زیرا این روزها، روزهای ولادت آن حضرت است که در هشتم ماه ربیع الثانی اتفاق افتاده است. فرمود: «أُوصیکُمْ بِتَقْوَى اللّهِ وَ الْوَرَعِ فى دینِکُمْ وَالاْجْتَهادِ لِلّهِ وَ صِدْقِ الْحَدیثِ وَ أَداءِ الأَمانَةِ إِلى مَنِ ائْتَمَنَکُمْ مِنْ بَرٍّ أَوْ فاجِر وَ طُولُ السُّجُودِ وَ حُسْنِ الْجَوارِ. فَبِهذا جاءَ محمد(ص) صَلُّوا فى عَشائِرِهِمْ وَ اشْهَدُوا جَنائِزَهُمْ وَ عُودُوا مَرْضاهُمْ وَ أَدُّوا حُقُوقَهُمْ، فَإِنَّ الرَّجُلَ مِنْکُمْ إِذا وَرَعَ فى دینِهِ وَ صَدَقَ فى حَدیثِهِ وَ أَدَّى الاْمانَةَ وَ حَسَّنَ خُلْقَهُ مَعَ النّاسِ قیلَ: هذا شیعِىٌ فَیَسُرُّنى ذلِکَ. إِتَّقُوا اللّهَ وَ کُونُوا زَیْنًا وَ لا تَکُونُوا شَیْنًا، جُرُّوا إِلَیْنا کُلَّ مَوَدَّة وَ ادْفَعُوا عَنّا کُلَّ قَبیح، فَإِنَّهُ ما قیلَ فینا مِنْ حَسَن فَنَحْنُ أَهْلُهُ وَ ما قیلَ فینا مِنْ سُوء فَما نَحْنُ کَذلِکَ. لَناحَقٌّ فى کِتابِ اللّهِ وَ قَرابَةٌ مِنْ رَسُولِ اللّهِ وَ تَطْهیرٌ مِنَ اللّهِ لا یَدَّعیهِ أَحَدٌ غَیْرُنا إِلاّ کَذّابٌ. أَکْثِرُوا ذِکْرَ اللّهِ وَ ذِکْرَ الْمَوْتِ وَ تِلاوَةَ الْقُرانِ وَ الصَّلاةَ عَلَى النَّبِىِّ(ص) فَإِنَّ الصَّلاةَ عَلى رَسُولِ اللّهِ عَشْرُ حَسَنات، إِحْفَظُوا ما وَصَّیْتُکُمْ بِهِ وَ أَسْتَوْدِعُکُمُ اللّهَ وَ أَقْرَأُ عَلَیْکُمْ السَّلامَ؛ شما را به تقواى الهى و پارسایى در دینتان و تلاش براى خدا و راست‌گویی و امانت‌داری درباره کسى که شما را امین دانسته ـ نیکوکار باشد یا بدکار ـ و طول سجود و حُسنِ همسایگى سفارش می‌کنم. محمد(ص) براى همین آمده است. در میان جماعت‌های آنان نماز بخوانید و بر سر جنازه آن‌ها حاضر شوید و مریضانشان را عیادت کنید و حقوقشان را ادا نمایید، زیرا هر یک از شما چون در دینش پارسا و در سخنش راست‌گو و امانت‌دار و خوش اخلاق با مردم باشد، گفته می‌شود: این یک شیعه است و این کارهاست که مرا خوشحال می‌سازد. تقواى الهى داشته باشید، مایه زینت باشید نه زشتى، تمام دوستى خود را به سوى ما بکشانید و همه زشتى را از ما بگردانید، زیرا هر خوبى که درباره ما گفته شود ما اهل آنیم و هر بدى درباره ما گفته شود ما از آن به دوریم. در کتاب خدا براى ما حقّى و قرابتى از پیامبر خداست و خداوند ما را پاک شمرده، احدى جز ما مدّعى این مقام نیست، مگر آن که دروغ می‌گوید. زیاد به یاد خدا باشید و زیاد یاد مرگ کنید و زیاد قرآن را تلاوت نمایید و زیاد بر پیامبر(ص) صلوات بفرستید؛ زیرا صلوات بر پیامبر خدا(ص) ده حسنه دارد. آنچه را به شما گفتم حفظ کنید و شما را به خدا می‌سپارم و سلام بر شما.»
پس بیایید به وصیت امام حسن عسکری(ع) عمل کنیم و با این کار محبت و وفاداری خود را نسبت به آن حضرت و بیت پاکی که این امام به آن تعلق دارد ابراز کنیم تا در برابر چالش‌ها آگاه‌تر، مسئولیت‌پذیرتر و توانمندتر شویم.
چنددستگی دستگاه قضایی را تهدید می‌کند
از کشوری آغاز می‌کنیم که این روزها شاهد فروپاشی یکی از مهم‌ترین ارکان آن که همان قوه قضائیه باشد هستیم. این دستگاه سوپاپ اطمینان هر کشور و مرجع رسیدگی به اختلافاتی است که ممکن است بین افراد، گروه‌ها و دستگاه‌های آن پیش بیاید. بدون دستگاه قضایی نه کشور درست می‌شود و نه عدالت در آن تحقق می‌یابد. این فروپاشی به خاطر چنددستگی شدیدی است که در درون آن رخ داده است، نه به دلیل تنوع تفاسیر و نظراتی که به طور طبیعی رخ می‌دهد، بلکه بیشتر به دلیل شکل‌گیری باندهای طایفه‌ای و سیاسی در میان اجزای آن و تن دادن به فشارهای تصمیم سازان سیاسی و مالی یا وسوسه‌هایی است که به آن وارد می‌شود تا جایی احکام و تصمیماتش نشان دهنده نقطه نظراتی است که می‌بینیم یک بار از سوی فلان گروه پذیرفته شده و از آن دفاع می‌کند و بار دیگر از سوی آن رد می‌شود و با علامت سؤال مواجه می‌شود.
ما با چشم خود پیامدهای ناشی از تردیدهای به وجود آمده درباره قوه قضائیه را می‌بینیم؛ چرا که به همین دلیل جلسات هیئت دولت متوقف یا دچار چنددستگی می‌شود و همه این‌ها ممکن است به بروز تنش‌های خیابانی بینجامد صلح و ثبات داخلی را از بین ببرد؛ مانند آنچه در خالده یا طیونة روی داد یا رسیدن به نتایج قاطع در قضیه بندر را منتفی کند و پیامدهای دیگری که می‌تواند فاجعه‌بار باشد.
از این رو، با توجه به همه آنچه در این زمینه جریان دارد، از سر دلسوزی برای ثبات، امنیت و عدالت در کشور، از نیروهای سیاسی، طوایف و مذاهب صاحب نفوذ می‌خواهیم که از هرگونه مداخله در قوه قضائیه پرهیز کنند؛ زیرا این کار به خیر و امنیت همه است؛ چون کسانی که اکنون قدرت و توانایی دارند و می‌توانند در کار دستگاه قضایی دخالت کنند، ممکن است این قدرت را از دست بدهد و خودشان در معرض دخالت دیگران قرار بگیرند.
در عین حال از قضات می‌خواهیم متوجه جایگاهی که در آن قرار گرفته‌اند، باشند و خودشان را از هرگونه مداخله و فشار دور نگهدارند و امانت‌دار عدالتی باشند که قسم خورده‌اند حافظش باشند. می‌دانیم که این کار دشوار است؛ خصوصاً در مقابل سیطره سیاست، طوایف و خطوط قرمزی که ترسیم می‌کنند؛ اما آنچه از شما می‌خواهیم این است که سوپاپ اطمینان عدالت برای خود، جامعه، طوایف و مذاهب خود باشید.
در اینجا اهمیت تسریع در تصویب قوانین و مقررات مربوط به استخدام قاضی معلوم می‌شود تا قاضی پاک دست، عدالت محور و غیرقابل دخالت باشد و تحت تأثیر سلطه کسی قرار نگیرد و باعث نشود که برای معیشت، رتبه‌بندی و ارتقای شغلی خود بر دروازه کسی بایستد و به او چیزی داده نشود مگر آن‌که با ارزش‌ترین چیزی که دارد که همان عزت و استقلال او و عدالت آسمان و زمین باشد، از او گرفته شود.
تشدید بحران معیشتی
در همین زمان، بحران‌های اقتصادی و معیشتی که دغدغه روزانه لبنانی‌ها و منشأ نگرانی دائمی آن‌هاست، به دلیل تداوم عملکرد ضعیف سیاسی و مالی و فشارهای وارده بر کشور، همچنان تشدید می‌شود و باعث افزایش مستمر قیمت دلار در بازار سیاه شده که دلیل اصلی گرانی‌های سرسام‌آور و ترسناک قیمت کالاها و خدمات شده است که دیگر به تهدید معیشت، هزینه حمل‌ونقل و توانایی آموزش فرزندان مردم محدود نمانده و کار به ناتوانی مردم در تأمین دارو و درمان رسیده است تا جایی که افرادی را می‌یابیم که با وجود خطراتی که برای وضعیت سلامتشان دارد و ممکن است فاجعه‌بار باشد، بر بیماری خود یا تشدید آن صبر می‌کنند.
در همین راستا، اگر روند فرسایشی که بیمارستان‌ها از نظر پزشک، پرستار، کادر پزشکی و هزینه‌های هنگفتی که بیماران برای درمان بیماری خود می‌پردازند، در ازای آب رفتن آنچه تأمین اجتماعی یا بیمه که اکثریت شهروندان در تأمین درمان و داروی خود به آن وابسته هستند، ادامه یابد، بیم آن می‌رود که روزی لبنانی‌ها بیمارستان‌هایی را پیدا نکنند که قادر به درمانشان باشد.
رکود و خمودگی دولت
متأسفانه، همه این‌ها در سایه رکود مستمر در سطح دولت و رخوت سیاسی که بیم آن می‌رود روی عرصه امنیت نیز بازتاب یابد و ترس از عواقب آن چه در سطح روابط پرتنش با کشورهای خلیج فارس وجود دارد، جریان دارد.
در مقابل همه این‌ها، مجدداً از همه کسانی که دلسوزانه این کشور را اداره می‌کنند، می‌خواهیم که از درگیری‌ها و اختلافات خود که نزدیک است تروخشک این کشور را بسوزاند و امنیت و ثبات آن را تهدید کند، رهایی یابند. اجازه مداخله بیشتر در امور کشور را ندهند یا حداقل آن را مهار کنند که بیم آن می‌رود به خاطر انتخابات آتی شدت بگیرد.
ما هنوز بر این باوریم که می‌توان با بحران‌های آشکاری که بر زندگی و ثبات لبنانی‌ها تأثیر می‌گذارد، مقابله کرد یا در صورتی که مدیران سیاسی متحد شوند، از محاسبات و گروکشی‌های خود دست بردارند و با حکمت، واقع‌گرایی و عقلانیت با این بحران‌ها، چه در داخل و چه در خارج برخورد کنند و برای یک بار هم که شده این کشور را در اولویت تلاش، توجهات، مواضع و انتخاب‌های خود قرار دهند، می‌شود درمان این بحران‌ها را آغاز کرد؛ زیرا در زمانی که دولت‌ها و ملت‌ها با بحران‌ها مواجه می‌شوند، همه برای نجات کشور خود برای مقابله با چالش‌های داخلی و خارجی متحد می‌شوند.
اما در لبنان، درگیری‌ها و اختلافات افزایش یافته و به بحث و جدل منجر شده است؛ اگرچه همه معتقدند کشتی این کشور با سرنشینان آن در شرف غرق شدن است و هیچ کس از آن مصون نخواهند بود.
بازگشت به پیشگیری
باز هم در موضوع کشور از لبنانی‌ها می‌خواهیم که اقدامات پیشگیرانه نسبت به بیماری کرونا را رعایت کنند؛ چون تعداد مبتلایان در حال افزایش است که در صورت تشدید آن، عواقب فاجعه‌باری در پی خواهد داشت. آن هم در شرایطی که بخش سلامت و بهداشت از نظر تأمین تخت یا ارائه درمان مناسب با بحران بزرگی مواجه است.
بنابراین از کسانی که واکسن نزده‌اند می‌خواهیم در زدن واکسن عجله کنند و از وزارت بهداشت نیز می‌خواهیم که واکسن کافی تأمین کند و از کسانی که واکسن زده‌اند نیز می‌خواهیم که در رعایت اقدامات پیشگیرانه و حفاظتی لازم کوتاهی نکنند.
