بسم الله الرحمن الرحیم
8 جمادی الاولی 1444 برابر با 11 آذر 1401 و 02/12/2022 م
حضرت زینب(س)؛ صلابت زن مکتبی
مطالب مهم خطبه اول: مقصد فقرا و جویندگان علم / نقش زینب(س) در قیام حسینی / موضع محکم و قوی / مسئولیت ما در برابر امت اسلامی.
مطالب مهم خطبه دوم: چه کسی مسئول سیل است؟ / دلار گمرکی، بحران را افزایش میدهد / گفتگو در موضوع ریاست جمهوری / افزایش جرائم / همبستگی با فلسطین.
خطبه دینی:
خداوند سبحانه و تعالی در قرآن کریم میفرماید: «ذَلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ آَمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى» [الشورى: 23] صدق الله العظيم.
امروز یادآور میلاد با سعادت حضرت زینب(س) در پنجم جمادی الاولی سال ششم هجرت است. آن روز علی(ع) در حالی که نوزادش را در دست گرفته بود، به محضر رسول خدا(ص) آمد و درخواست کرد که نامی برای او انتخاب کند. رسول خدا(ص) با دستان مبارکش نوزاد را گرفت، بوسید و در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه خواند و فرمود: نام او را زینب بگذار.
مقصد فقرا و جویندگان علم
حضرت زینب مدتی را که با جدش رسول خدا(ص) زیست، از عنایت و توجه ایشان برخوردار بود. پیامبر خدا(ص) همان محبت و توجهی را که به دو برادرش حسن و حسین(ع) داشت، به او ارزانی داشت. او در همان خانهای زیست که آیه «إِنَّمَا يُرِيدُ اللهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً» [الأحزاب: 33] در آن نازل شد؛ خانه علی(ع) و زهرا(س). در زمینههای علم، اخلاق و ادب و خدادوستی و محبت مردم، از تربیت و مراقبت آن بزرگواران بهرهمند شد و همانطور که در سیره ایشان آمده است، عابدهای بود که عبادتش یادآور عبادت مادرش زهرا(س) بود. مادری که آن قدر خدا را عبادت کرد که پاهایش متورم گردید.
او در علم، مقصد جویندگان علم و دانش بود و احادیثی را که از مادر و پدرش شنیده بود، نقل میکرد. عبدالله بن عباس در اشاره به احادیثی که از حضرت زینب(س) نقل کرده است، میگوید: «عقیله ما برایمان چنین گفت».
فقرا و مستمندان به امید مساعدت به سوی او میآمدند و آن حضرت نیازهایشان را برآورده میکرد؛ چون زینب(س) حاجت کسی را رد نمیکرد و نیازمند را بر خود ترجیح میداد تا آنان را یاری کند.
نقش زینب(س) در قیام حسینی
اما نقش اصلی زینب(س) که او را به الگوی مردان و زنان در امر به معروف، نهی از منکر، اقامه عدل و مبارزه با فساد، شکیبایی، نشاط و موضع استوار تبدیل کرد، حضور ایشان در قیام امام حسین(ع) در مقابل حاکم فاسد، ظالم و منحرف است که تبلور عینی آن یزید بود. موضعی که امام حسین(ع) در برابر والی مدینه بیان کرد و به او فرمود: «إنَّا أهل بيت النبوَّة، ومعدن الرسالة، ومختلف الملائكة، ومهبط الوحي، بنا فتح الله، وبنا يختم، ويزيد رجل فاسق، قاتل النفس المحرَّمة، ومثلي لا يبايع مثله؛ ما اهل بیت پیامبر، سرچشمه رسالت، محل رفتوآمد فرشتگان و فرودگاه وحی هستیم. خداوند به وسیله ما گشوده و بهوسیله ما ختم کرده است و یزید مردی فاسق و کشنده جانهای محترم است و مانند من با چون اویی بیعت نمیکند».
و فرمود: «إنّي لم أخرج أَشِراً ولا بَطراً ولا مُفسداً ولا ظالماً، وإنّما خَرَجْتُ لطَلب الإصلاح في أمَّة جدّي رسول الله(ص)، أُريد أن آمر بالمعروف وأنهى عن المُنكَر؛ من برای شرارت و خوشگذرانی و فساد و ظلم خروج نکردهام، بلکه برای اصلاح امت جدم رسول خدا(ص) قیام کردم و میخواهم امر به معروف و نهی از منکر کنم».
در انجام این رسالت، حضرت زینب امام حسین(ع) تنها نگذاشت و به رغم این که باید همسر و فرزندانش را ترک میکرد و میدانست که این کار آسان نیست و هزینه دارد، همراه او در این قیام شد. او در تمام مراحل شریک امام حسین(ع) بود و امام حسین(ع) در هر کاری با او مشورت میکرد و خردورزی، حکمت و موضع با صلابت را در وجود او مییافت.
موضع محکم و قوی
هنگامی که در روز نهم محرم، امام حسین(ع) به حضورش آمد تا از دردهای روز آینده با او سخن بگوید، زینب قوت صبر و استواری خود را ابراز داشت و امام در پایان این گفتگو فرمود: «يا أخيّةُ، إني أقسمُ عليك فأبرِّي قسمي؛ لا تشُقي عليَّ جَيباً، ولا تخمشي عليَّ وَجهاً، وَلا تدعي عليَّ بالويل والثّبور إذا أنا هلكت. فقالت له: طب نفساً، وقرَّ عيناً، فإنَّك ستجدني كما تحبّ وترضى؛ خواهرم! تو را سوگند مىدهم كه به اين [سفارشم] عمل كنى: بر [مرگ] من گريبان چاک مده و صورت مخراش و چون در گذشتم ناله و فغان مكن. زینب به او فرمود: خاطر جمع باش. مرا همانگونه خواهی یافت که دوست داری».
روز عاشورا با تمام دردها و رنجهایش برای حضرت زینب(س) آمد. او جنازه برادران، برادرزادگان، فرزندان و یاران پاک حسین(ع) را در مقابل خود در خون تپیده دید. در آن روز حضرت زینب(س) به تعهدی که با برادرش بسته بود، عمل کرد؛ گریبان پاره نکرد، صورتش را نخراشید و ضعفی نشان نداد، بلکه چنانکه دشمنان درباره او گفتهاند، چون کوهی از صبر به نظر میرسید. در آن روز فقط به این کار بسنده کرد که نزدیک جسد برادرش حسین(ع) آمد و در برابر دشمنانی که منتظر اشک ریختن و در هم شکسته شدنش بودند تا به او زخم زبان بزنند، دستانش را به زیر جسم برادر برد و فرمود: «خدایا این قربانی را از ما بپذیر». خداوندا! برای ما همین بس که این قربانی را بپذیری و اهدافی که برای آن شهید شد است، تحقق یابد.
زینب آگاه بود که مسئولیت به دوش او افتاده است و نباید هیچ نشانهای از ضعف موقعیت و عقبنشینی که یزید و عبیدالله بن زیاد منتظرش بودند، از خود نشان دهد. به همین دلیل وقتی کاروان اسیران که زینب(س) نیز در میانشان بود، وارد کوفه شد، پس از آن همه مسافتی که از کربلا با غل و زنجیر طی کرده بود، وقتی مردم کوفه از روی دلسوزی برای بچهها نان، پنیر، خرما و گردو آوردند، زینب(س) آنها را به مردم بازگرداند. میخواست بگوید: ما نان و غذای شما را نمیخواهیم، نمیپذیریم که شرم خیانت به حسین و یارانش را با پول و غذا جبران کنید: «صدقه بر ما حرام است».
سخنان او احساسات و جانها را به لرزه درآورد تا جایی که راوی میگوید: «در آن روز مردم را دیدم که گریه میکردند و پیرمردی را دیدم که در کنار من ایستاده بود و گریه میکرد، به حدی که ریشش از اشک خیس شد و به اسیران میگفت: پدرم و مادرم به فدایتان باد! سالخوردگانتان بهترین سالخوردگان و جوانانتان بهترین جوانان و زنانتان بهترین زنان هستند».
نزد ابن زیاد، پاسخ زینب آماده و بیدریغ و آنقدر محکم و صادقانه بود که سرمستی پیروزی را از او گرفت. وقتی عبیدالله با خرسندی از او پرسید: دیدی خدا را با اهلبیتت چه کرد؟ فرمود: «من چیزی جز زیبایی ندیدم. اینها کسانی هستند که کشته شدن برایشان مقدر شده بود، پس به سوی آرامگاههای خود رفتند. خداوند آنها و تو را یکجا جمع خواهد کرد و شما با خدا مجادله و مخاصمه خواهید کرد».
پس از کوفه، کاروان اسیران در بیابانها و صحراها، با غل و زنجیر، در حالی که عزیزان خود را از دست داده بودند و کودکان گریه میکردند، به سمت شام حرکت کرد. صحنه را تصور کنید، خواهید گفت: طبیعی است که زینب خسته شود، در هم بشکند، سست شود و کار تمام شود؛ اما زینب، زینب ماند و این درد جز بر قدرت، شجاعت و اراده او نیفزود. با سربلندی در مقابل یزید ایستاد و سخنانی برندهتر از شمشیر را بر سر یزید و حاضران مجلس بود، فرود آورد. فرمود: «إِنِّي لَأَسْتَصْغِرُ قَدْرَكَ وَ أَسْتَعْظِمُ تَقْرِيعَكَ وَ أَسْتَكْثِرُ تَوْبِيخَكَ ... فَكِدْ كَيْدَكَ وَ اسْعَ سَعْيَكَ وَ نَاصِبْ جُهْدَكَ فَوَ الله لَا تَمْحُو ذِكْرَنَا وَ لَا تُمِيتُ وَحْيَنَا وَ لَا تُدْرِكُ أَمَدَنَا وَ لَا تَرْحَضُ عَنْكَ عَارَهَا وَ هَلْ رَأْيُكَ إِلَّا فَنَدٌ وَ أَيَّامُكَ إِلَّا عَدَدٌ وَ جَمْعُكَ إِلَّا بَدَدٌ يَوْمَ يُنَادِي الْمُنَادِي أَلا لَعْنَةُ الله عَلَى الظَّالِمِينَ؛ من قدر تو را ناچیز دانسته، فاجعهات را بزرگ و نکوهشت را بزرگ میشمارم ... هر کید و مکر و هر سعی و تلاش که داری به کار بند، سوگند به خدای که هرگز نمیتوانی، یاد و نام ما را محو و وحی ما را بمیرانی، چه دوران ما را درک نکرده، این عار و ننگ از تو زدوده نگردد. آیا جز این است که رأی تو سست است و باطل و روزگارت محدود و اندک و جمعیت تو پراکنده گردد، آری، آن روز که ندا رسد: أَلا لَعْنَةُ اللهِ عَلَی الظَّالِمِین».
و صدای زینب(س) با همان عزم و اراده و قدرت در مدینه طنینانداز شد.
مسئولیت ما در برابر امت اسلامی
عزیزان! تاریخ در حق حضرت زینب(س) انصاف ورزید و یاد او همچنان بر سر زبان مردم است و همچنان در مصر و شام به زیارت او میروند؛ اما آیا اعتقاد ندارید که وقتی برای تحریک عواطف و گرفتن اشک، او را زنی گریان معرفی میکنیم که نوحهگر و نالهکنان از جایی بهجایی دیگر میرود، با محبت ناخودآگاه خود گاهی به او ظلم میکنیم؟!
عزیزان! حضرت زینب(ع) با امر به معروف، نهی از منکر، پاسداری از اسلام و ایستادن در برابر حاکم ظالم و فاسد نقش خود را ایفا و به وظیفه خود عمل کرد و در این راه فداکاریهای فراوانی به خرج داد. وظیفه ما این است که در مراسم ولادت عطرآگین او همه به مسئولیتهایی که بر عهده زن و مرد ما گذاشته شده است، فکر کنیم. بسیاری از این مسئولیتها به خانه و خانوادهمان محدود نمیشود، بلکه عرصههای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را نیز در برمیگیرد. باید همانگونه که اندیشهای را در فکر و محبتی را در دل دیگران و خیری را که در هر جایی که حضور داریم، میکاریم، باید وجود خود را نیز تثبیت کنیم. باید امتى باشيد كه مردان و زنانش حول محور اراده الهی، همكارى میکنند. امتی که خداوند دربارهشان فرموده است: «وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ» [التوبة: 71].
با این کار، عشق، وفاداری و ولای خود را نسبت به حضرت زینب(س) ابراز میکنیم و امانتدار فداکاریهایی میشویم که او با همه کسانی که در کربلا بودند، انجام داد.
خطبه سیاسی:
بسم الله الرحمن الرحیم
ای بندگان خدا شما و خودم را به همان چیزی سفارش میکنم که رسول خدا(ص) به اصحابش سفارش کرد. فرمود: «إذا كان يومُ القيامةِ، أنبَتَ اللهُ تعالى لطائفةٍ مِن أُمَّتي أجنحةً، فيَطيرونَ مِن قُبورِهم إلى الجِنانِ، يَسْرَحونَ فيها ويتنعَّمونَ فيها كيفَ شاؤُوا، فتقولُ لهُمُ الملائكةُ: هل رأيْتُمُ الحِسابَ؟ فيقولونَ: ما رأَيْنا حِسابًا، فتقولُ لهم: هل جُزْتُمُ الصِّراطَ؟ فيقولونَ: ما رأَيْنا صِراطًا، فتقولُ لهم: هل رأَيْتُم جَهنَّمَ؟ فيقولونَ: ما رأَيْنا شيئاً، فتقولُ الملائكةُ: مِن أُمَّةِ مَن أنتُم؟ فيقولونَ: مِن أُمَّةِ مُحمَّدٍ(ص)، فتقولُ: ناشَدْناكُمُ اللهَ، حدِّثونا ما كانتْ أعمالُكم في الدُّنيا؟ فيقولونَ: خَصلَتانِ كانتَا فينا، فبَلَغْنا هذه المَنزلةَ بفضلِ رحمةِ اللهِ، فقد كُنَّا إذا خَلَوْنا نَستَحي أنْ نَعْصيَهُ، ونَرضى باليسيرِ ممَّا قُسِمَ لنا، فتقولُ الملائكةُ: يَحِقُّ لكم هذا؛ هرگاه قيامت بر پا شود، خداوند، براى گروهى از امّت من، بالهایی قرار میدهد كه با آنها، از قبرها به سوى بهشتْ پرواز كنند، در آن گردش نمايند و هرگونه خواستند، از نعمتها بهره برند. فرشتگان به آنان میگویند: آيا حسابرسى را ديديد؟
میگویند: ما حسابرسى نديديم. میپرسند: از صراط، عبور كرديد؟ میگویند: ما صراطى نديديم. میپرسند: جهنّم را ديديد؟ میگویند: چيزى نديديم. آنگاه، فرشتگان میگویند: از امّتِ چه كسى هستيد؟ میگویند: از امّت محمد(ص). میگویند: شما را به خدا سوگند، بگوييد رفتارتان در دنيا چه بود؟ میگویند: دو خصلت در ما بود و بدان دو خصلت، خداوند، ما را بدين پايه از رحمت خويش رسانيد. میپرسند: آن دو خصلت چيست؟ میگویند: هرگاه در خلوت بوديم، شرم داشتيم نافرمانى خدا كنيم و به اندكى كه روزى ما بود، خشنود بوديم. فرشتگان میگویند: اين منزلت، سزاوار شماست».
نیاز داریم که از این دو ویژگی راهنمایی بگیریم تا بتوانیم از نعمتهایی که این افراد از آنها بهرهمند هستند، برخوردار شده و در انجام مسئولیتها و رویارویی با چالشها تواناتر شویم.
چه کسی مسئول سیل است؟
از موضوع سیل آغاز میکنیم که بسیاری از مناطق لبنان را درنوردیده و جان مردم را در خانهها و جادهها در معرض تهدید قرار داده و ممکن است باعث بروز تلفات جانی شود.
متأسفانه علیرغم پیامدهای ناگوار سیلها، مسئولان بررسیهای لازم را برای شناسایی علل و علاج آنها انجام ندادهاند تا جلوی اتفاقات مشابه آن در روزهای آینده در سایر مناطق گرفته شود. مثل هر بار، اتهامات متقابل مبنی بر اینکه چه کسی مسئولیت این اتفاق است، رد و بدل میشود. این امر باعث شده است که نگران تکرار این فاجعه در این منطقه یا مناطق دیگر باشیم.
در برابر این اتفاق، ما خواستار تعریف دقیق مسئولیتها، آن هم به دور از همه ملاحظاتی هستیم که اغلب مانع تعریف مسئولیتها میشود. نباید این اتفاق در میان وزارتخانهها و شهرداریها گم شود و عاملان آن بازخواست نشوند.
دلار گمرکی، بحران را افزایش میدهد
در همین زمان، رنج و درد لبنانیها در عرصه اجتماع و معیشت ادامه دارد، به دلیل تداوم افزایش نرخ دلار آمریکا که از مرز چهل هزار لیره فراتر رفته است و به دلیل فقدان ضوابط لازم و دستکاریهای بانک مرکزی و سفتهبازان بازار احتمال افزایش قیمت آن میرود. پیامدهای ناشی از افزایش قیمت دلار بهصورت تصاعدی روی قیمت کالاها، مواد غذایی، دارو، درمان، سوخت، حملونقل و خدمات تأثیر خواهد داشت. آن هم در یک کشور دلارزده که در اکثر نیازهای خود به خارج وابسته است. این وضعیت توانایی شهروندان برای تأمین نیازهای اساسی و ثبات را مورد تهدید قرار میدهد.
دولت بهجای اینکه به شهروندان خود رحم کند و از بار مشکلاتشان کم کند، همچنان با دست کردن به جیب شهروندان برای پر کردن کسری خزانه و تأمین نیازهای خود که این بار با آغاز اجرای قانون دلار گمرکی انجام شد، علیرغم تأثیرات فاجعهباری که بر گرانیهای فعلی دارد و علیرغم تمامی هشدارها و هشدارهایی که ما برای آغاز نشدن این طرح داده بودیم، به سیاستهای خود ادامه میدهد. ممکن است کسی بگوید که این موضوع تأثیری بر قیمت مواد غذایی و نیازهای ضروری شهروندان ندارد، چه کسی میتواند تضمین کند که با توجه به نبود کنترل جدی که جلوی طمع تجار عمده و انحصارگران و حتی خردهفروشان را بگیرد و با توجه به مشخص نبودن نوع کالاهای استثنا شده از این قانون، قیمتها افزایش نیابد؟ بارهای تحمیلی از سوی دولت به این مسئله محدود نشده، بلکه فراتر از آن به وضع مالیات و عوارض بالا، حقوق کارمندان با درآمد محدود را نیز شامل میشود.
در مواجهه با این واقعیت، همان چیزی را که قبلاً گفتیم تکرار میکنیم که دولت حق دارد برای تأمین نیازها و نیازهای خود مالیات و عوارض وضع کند و این چیزی است که در همه کشورهای جهان اتفاق میافتد، اما وقتی لبنانیها توان پرداخت آنها را ندارند و دولت به مسئولیتهای خود در قبال مردم عمل نمیکند، چنین چیزی اتفاق نمیافتد. وقتی دولت با یک دست مالیات میگیرد، باید در سطح همین مالیات با دست دیگر خدمات بدهد.
از این رو، مجدداً از همه کسانی که در مناصب مسئولیت دارند و به لبنانیها قول داده بودند که در این بودجه مالیاتی وجود نخواهد داشت، میخواهیم که این تصمیم را لغو کنند و به دنبال جایگزینها و راههای دیگر برای تأمین مالی برای خزانهداری و نیازمندیهای بخش عمومی باشند و اگر امکانپذیر نیست، ضوابطی تدوین کنند که عواقب و تأثیرات این تصمیم بر لبنانیها را کاهش دهد، بهطوری که اگر تأثیری دارد بر تجملات زندگی باشد نه نیازهای اساسی مردم.
گفتگو در موضوع ریاست جمهوری
در زمینه سیاسی، مجدداً از جریانهای سیاسی میخواهیم که درهای گفتوگو را گسترده بگشایند تا کشور از حالت رکود، نشستهای بیهوده و اتهام زنیهای متقابل در زمینه انتخاب رئیسجمهور، نجات یابد؛ زیرا روشن شده است که راهحل به دست نیروها و جریانهای سیاسی جامعه است. طوری نباشد که هر گروه بر مواضع خود پافشاری کند. همه باید برای رسیدن به یک گزینه فراگیر از موضع خود عقبنشینی کنند. مثل الآن هیچکس نباید به خارجیها دل ببندد؛ زیرا خارجیها نسبت به وضعیت لبنان بیتفاوت یا درگیر نگرانیهای خود هستند و لبنان دیگر جزو اولویتهایشان نیست و تا زمانی که حاکمان کشور، لبنان را جزو اولویتهای خود قرار ندهند، چرا آنها لبنان را جزو اولویتهای خود قرار دهند؟ اتلاف وقت و امید بستن به خارج بس است، کشور دیگر طاقت بیش از این را ندارد.
برای تحقق این منظور، ما خواستار فعال شدن هیئت وزیران و پارلمان هستیم تا باربردار مشکلات این مرحله و الزامات آن باشند و نیازهای ضروری کشور را تأمین کنند تا کار برای دولت، شهروندان و رفع نیازهایشان تسهیل شود و اگر کسی معتقد است که این امر در تداوم خالی ماندن جایگاه ریاست جمهوری دخیل است، باید برای رفع موانعی که بر سر راه آن قرار دارد، تلاش کند؛ زیرا کشور تاب تحمل تداوم خلأ در ریاست جمهوری، بهخصوص در این مرحله را ندارد؛ زیرا خلأ کُشنده است.
افزایش جرائم
در موضوع افزایش جنایت قتل که برخی از موارد آن را در هفته گذشته شاهد بودیم و منجر به تلفات جانی افراد بیگناه شد و نگرانیم که این مسئله تشدید شود، در عین حال که بر برخورد ریشهای با این قضیه هستیم، بر مجازات سخت و بازدارنده و قصاص عادلانه مرتکبان این جنایتها تأکید میکنیم که جنبه بازدارندگی دارد و جلوی گسترش قتل و جنایت را میگیرد: «وَلَكُمْ فِي الْقِصَاصِ حَيَاةٌ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ».
همبستگی با فلسطین
در خاتمه، در رابطه با روز جهانی همبستگی با مردم فلسطین، این روز را به مردم، جوانان، مردان، زنان، نوجوانان و کودکان فلسطین تبریک عرض میکنیم که هر روز ثابت میکنند که شایسته زندگی و امانتداری آرمان فلسطین که آرمان اعراب، مسلمانان و همه آزادگان جهان هستند و برای آن بزرگترین فداکاریها را انجام میدهند و آنچه در جنین کرانه غربی و قدس اتفاق افتاد، آخرین آنها نخواهد بود. از جهان میخواهیم برای تقویت ایستادگی، پایمردی و احیای حقوق مشروع آنها، با استفاده از همه ابزارهای موجود، بیشترین و گستردهترین همبستگی را با مردم فلسطین نشان دهد.