بسم الله الرحمن الرحیم
7 جمادی الثانی 1444 برابر با 9 دی 1401 و 30/12/2022 م
استفاده از نعمت عمر و احساس مسئولیت در برابر زمان
مطالب مهم خطبه اول: دنیا محل کار و مسئولیت است / سرنوشت کسانی که عمر خود را تلف می‌کنند / راه نجات / از زمان استفاده کنید.
مطالب مهم خطبه دوم: بحران به سال جدید منتقل می‌شود / مسئولیت سخن / دولت جنگ رژیم صهیونیستی / تبریک عید سال نو.
خطبه دینی:
خداوند سبحانه و تعالی در قرآن کریم می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اتَّقُوا الله وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا الله إِنَّ الله خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ * وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا الله فَأَنْسَاهُمْ أَنْفُسَهُمْ أُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ * لَا يَسْتَوِي أَصْحَابُ النَّارِ وَأَصْحَابُ الْجَنَّةِ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ هُمُ الْفَائِزُونَ» [الحشر: 18- 20] صدق الله العظيم.
دنیا محل کار و مسئولیت است
این آیات شریفه از انسان می‌خواهند برای روزی آماده شود که در برابر خداوند سبحان می‌ایستد و خداوند به مردم را ندا می‌دهد: «وَقِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْئُولُونَ»؛ زیرا خداوند متعال زندگی دنیا را برای بازی و بیهودگی نیافریده است؛ بلکه آن را محل کار و مسئولیت‌پذیری می‌خواهد و شما باید حساب کارهایی را که در آن انجام داده‌اید، بدهید و اگر کوتاهی کرده‌اید، پاسخ دهید که چرا کوتاهی کرده‌اید؟ مسئولیت‌هایی که بر دوش انسان گذاشته شده‌اند، بسیارند و انسان باید در ازایشان پاسخگو باشد. امروز می‌خواهیم به یکی از برجسته‌ترین این مسئولیت‌ها بپردازیم و آن مسئولیت در برابر زمانی است که در آن زیسته است. در روز قیامت انسان درباره لحظاتی که زیسته و تمام مراحل آن، چه یک دقیقه باشد و چه یک ساعت، یک روز، یک ماه یا یک سال، باید پاسخ خود را آماده کند.
در حدیث آمده است: «لا تَزولُ قَدَما عَبدٍ يَومَ القِيامَةِ حَتّى يُسأَلَ عَن أربَعٍ: عَن عُمرِهِ فيما أفناهُ، وعَن جَسَدِهِ فيما أبلاهُ، وعَن مالِهِ مِن أينَ اكتَسَبَهُ وفيما وَضَعَهُ، وعَن عِلمِهِ ماذا عَمِلَ فيهِ؛ بنده در روز قيامت قدم از قدم برندارد تا آنكه از چهار چيز بازخواست شود: از عمرش كه در چه كارى آن را فانى ساخته و از كالبدش كه چگونه آن را فرسوده و از دارایی‌اش كه از كجا آورده و در كجا خرج كرده و از دانشش كه با آن، چه كرده است.» و در حدیث دیگری آمده است: «إنَّ عُمرَكَ عَدَدُ أنفاسِكَ و عَلَيها رَقيبٌ يُحصيها؛ عمر تو، شماره نَفَسهاى توست و اين نفس‌ها را نگهبانى شمارش می‌کند.»
سرنوشت کسانی که عمر خود را تلف می‌کنند
آیات الهی و روایات رسول خدا(ص) و ائمه اهل‌بیت(ع) وظایف انسان را بیان داشته‌اند تا در این حالات هول‌انگیز که دل‌ها، عقل‌ها و بدن‌ها به خاطرشان به لرزه درمی‌آید، معذور باشد؛ به انسان هشدار می‌دهند که عمر خود را به بطالت، بیهودگی و معصیت الهی نگذراند؛ زیرا دچار خسارت بسیاری می‌شود؛ چون زمانی که می‌رود، دیگر برنمی‌گردد و به‌سرعت می‌گذرد. چنانکه در حدیث آمده است: «ما أسرَعَ السّاعاتِ فِي اليَومِ، وأسرَعَ الأيّامَ فِي الشَّهرِ، وأسرَعَ الشُّهورَ فِي السَّنَةِ، وأسرَعَ السّنينَ (السَّنَةَ) فِي العُمرِ؛ چه زود می‌گذرد ساعات روز و روزهاى ماه و ماه‌های سال و سال‌های عمر.»
قرآن كريم وقتی از سرنوشت كسانى كه فرصت زندگى را از دست دادند، سخن مىگويد، کسانی را که می‌گویند: «رَبَّنَا أَخْرِجْنَا نَعْمَلْ صَالِحاً غَيْرَ الَّذِي كُنَّا نَعْمَلُ» مورد نکوهش قرار داده و خداوند به آن‌ها می‌فرماید: «أَوَلَمْ نُعَمِّرْكُمْ»، آیا به شما عمر ندادم؟ چرا از این فرصت برای اصلاح کارها و رهایی از وضعیتی که اکنون دچار آن شده‌اید، استفاده نکردید؟
در حديث آمده است: «فَيا لَها حَسرَةً على كُلِّ ذِي غَفلَةٍ أن يكونَ عُمُرُهُ علَيهِ حُجَّةً و أن تُؤَدِّيَهُ أيّامُهُ إلَى الشَّقوَةِ؛ اى دريغ بر هر غافلى كه عمرش بر ضد او حجت باشد و روزهاى عمرش، او را به‌سوی شوربختی كشانَد.»
امام زین‌العابدین(ع) در دعای خود به سرنوشت کسانی که عمر خود را به تسویف (امروز و فردا کردن) گذراندند و در انجام وظایفشان عجله نکردند تا اینکه مرگ به سراغشان آمد، اشاره کرده و فرموده است: «وأَعِنّي بِالْبُكاءِ عَلى نَفْسي، فَقَدْ أَفْنَيْتُ بِالتَّسْويفِ وَالآمالِ عُمْري، وَقَدْ نَزَلْتُ مَنْزِلَةَ الآيِسينَ مِنْ خَيْري، فَمَنْ يَكُونُ أسْوَأ حالاً مِنِّي إنْ أَنَا نُقِلْتُ عَلى مِثْلِ حالي إِلى قَبْرٍ لَمْ أُمَهِّدْهُ لِرَقْدَتي، وَلَمْ اَفْرُشْهُ بِالْعَمَلِ الصَّالِحِ لِضَجْعَتي؛ و بر گريه بر خويشتن مرا يارى ده، من عمرم را به امروز و فردا كردن و آرزوهاى باطل نابود ساختم و اينك به جايگاه به ناامیدان از خير و صلاح فرود آمده‌ام، پس بدحال‌تر از من كيست؟ اگر من بر چنين حالى به قبرم وارد شوم، قبرى كه آن را براى خواب آماده نساخته‌ام و براى آرميدن به كار نيك فرش ننموده‌ام.»
راه نجات
آیات و روایات به وظایفی که انسان باید در زندگی خود انجام دهد، اشاره کرده‌اند. چنانکه در حدیث آمده است: «إنَّ عُمرَكَ مَهرُ سَعادَتِكَ إن أنفَدتَهُ في طاعَةِ رَبِّكَ؛ عمر تو مهريه خوشبختى توست به شرط اینکه آن را در راه طاعت پروردگارت بگذرانى.»
سوره عصر، در اشاره به بایسته‌های رفتاری انسان در زندگی، می‌فرماید: «وَالْعَصْرِ * إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ * إِلَّا الَّذِينَ آَمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ».
برای اینکه انسان عمر خود را بیهوده تلف نکند، ایمان او باید با عمل صالح، نصیحت دیگران و سوق دادنشان به‌سوی حق همراه باشد.
در دعای «صبح و عصر» امام زین‌العابدین(ع) در صحیفه سجادیه در اشاره به برنامه روزانه انسان آمده است: «وَوَفِّقْنَا فِي يَوْمِنَا هذا ولَيْلَتِنَا هذِهِ وَفِي جَمِيعِ أيّامِنَا، لاسْتِعْمَالِ الْخَيْرِ، وَهِجْرَانِ الشَرِّ، وَشُكْرِ النِّعَمِ، وَاتّبَاعِ السُّنَنِ، وَمُجَانَبَةِ البِدَعِ، وَالأمْرِ بِالْمَعْرُوفِ، وَالنَّهيِ عَنِ الْمُنْكَرِ، وَحِياطَةِ الإسْلاَمِ، وَانْتِقَاصِ الْبَاطِلِ وَإذْلالِهِ، وَنُصْرَةِ الْحَقِّ وَإعْزَازِهِ، وَإرْشَادِ الضَّالِّ، وَمُعَاوَنَةِ الضَّعِيفِ وَإدْرَاكِ اللَّهِيْفِ؛ و ما را در این روزمان و در این شبمان و در تمام ایاممان برای انجام خیر و دوری از شر و شکر نعمت‌ها و پیروی سنّت‌ها و دوری از بدعت‌ها و امر به معروف و نهی از منکر و پاسداری اسلام و عیب‌جویی از باطل و خوارساختن آن و یاری حق و گرامیداشت آن و ارشاد گمراه و یاری ناتوان و پناه‌دادن به ستمدیده موفق بدار.» این علاوه بر برنامه هایی است که امام زین‌العابدین(ع) در دعاهای روزانه خود گنجانده است؛ زیرا هر روز هفته برنامه خاص خود را دارد.
از زمان استفاده کنید
عزیزان، خداوند زمان را به‌عنوان سرمایه در اختیار ما قرار داده است؛ پس بیایید آن را هدر ندهیم و در بهره‌گیری از آن بکوشیم. باید آن را از چیزهای که برای ما سودمندند و دنیا و آخرت ما را ارتقا می‌بخشند، آکنده سازیم. وقتی نعمت بزرگ عمر را به‌خوبی درک کنیم، می‌توانیم کارهای بسیاری برای خود و زندگی اطرافمان انجام دهیم. حتی یک دقیقه از عمر که می‌گذرد (و البته برای همه می‌گذرد) و شاید ما به گذشت آن بی‌توجه باشیم و اهمیت آن را دست‌کم بگیریم، در حالی که با یک دقیقه از آن می‌توانیم دستاوردهای بسیاری داشته باشیم. با یک دقیقه می‌توانیم صله‌رحم کنیم، سخن محبت‌آمیزی بزنیم که دل‌های دیگران را به‌سوی خیر و خوبی بگشاییم، به نیازمندان نصیحت‌کنیم، با لبخند یا بیانی صمیمانه یا شنیدن شکایتی که بیانگر غمی باشد، دل اطرافیانمان را شاد کنیم. ما با یک دقیقه که اصلاً به حساب نمی‌آوریم، می‌توانیم در زمره ذاکران، شاکران و ستایشگران خداوند عزوجل باشیم. با یک دقیقه می‌توانیم سخاوتمند باشیم و با خدا و فرشتگانش در فرستادن درود بر محمد و آل محمد شریک شویم. در زندگی ما دقایق بسیاری وجود دارد که می‌توانیم از آن‌ها استفاده کنیم و به خاطر آن وقتی در برابر خداوند قرار بگیریم، حسرت خواهیم خورد و از کسانی خواهیم بود که می‌گویند: «قَالَ رَبِّ ارْجِعُونِ * لَعَلِّي أَعْمَلُ صَالِحاً فِيمَا تَرَكْتُ.»
عزیزان، واژه «وقت کشتی» جزو دایره لغات ما شده است و وقت خود را سرسری می‌گذرانیم، بدون آنکه بدانیم با این کار هدیه‌ای را که خداوند متعال به ما داده است، از دست می‌دهیم. هدیه‌ای که با آن به خیر دنیا و آخرت می‌رسیم و اگر رفت دیگر برنمی‌گردد.
عزیزان، با روحیه مسئولیت‌پذیری باید با سال گذشته خداحافظی کنیم. باید کاری کنیم که ما را در حالی ترک کند که اطمینان حاصل کنیم خداوند توبه ما را قبول کرده و اعمال ما را پذیرفته است و این امر زمانی حاصل می‌شود که شب عید با خودمان خلوت کنیم و سپس از خدا بخواهیم که از کاستی‌ها و بدی‌هایمان بگذرد و در حالی به‌سوی سال جدید برویم که از خدا بخواهیم سال آینده از سال گذشته بهتر باشد و در این باره همان‌طور که رسول خدا(ص) می‌فرمود، با اراده و دعا از خداوند یاری بجوییم: «اللّهُمَّ أَنْتَ الإِلهُ الْقَدِيمُ وَ هذِهِ سَنَةٌ جَدِيدَةٌ، فَأَسْأَلُكَ فِيهَا الْعِصْمَةَ مِنَ الشَّيْطانِ وَ الْقُوَّةَ عَلى هذِهِ النَّفْسِ الْأَمّارَةِ بِالسُّوءِ، وَ الاشْتِغالَ بِما يُقَرِّبُنِي إِلَيْكَ؛ خدايا، تو معبود قديمى و اين سال تازه‌اى است؛ پس از تو در آن درخواست حفظ از شيطان و نيرو و قوت بر اين نفس امارۀ بدخواه را دارم و نيز اشتغال بدان چه مرا به تو نزديك گرداند.»، «اللَّهمَّ اجعل مستقبل أمري خيراً من ماضيه وخير أعمالي خواتيمها، وخير أيّامي يوم ألقاك فيه يا أرحم الراحمين؛ خدایا، آینده کارم را نیکوتر از گذشته و نیکوترین کارهایم را پایان آن و بهترین روزهایم را روز دیدار خود قرار ده. ای مهربان‌ترین مهربانان.»
خطبه سیاسی:
بسم الله الرحمن الرحیم
ای بندگان خدا، شما و خودم را به همان چیزی سفارش می‌کنم که رسول خدا(ص) توصیه کرده است؛ چنانکه در حدیثی از امام صادق(ع) آمده است: «مردی نزد رسول خدا آمد و گفت: ای رسول خدا، مرا نصیحت کن. فرمود: اگر به تو توصیه‌ای کنم، عمل می‌کنی؟ گفت: آری یا رسول الله. رسول خدا(ص) به او فرمود: فَإِنّي اُوصيكَ إذا أنتَ هَمَمتَ بِأَمرٍ فَتَدَبَّر عاقِبَتَهُ، فَإِن يَكُ رُشدا فَامضِهِ، وإن يَكُ غَيّا فَانتَهِ عَنهُ؛ تو را سفارش می‌کنم هرگاه در كاری تصمیم گرفتی، پایان(عاقبت) آن را بنگر. اگر پایانش خیر و نیكی است، انجام بده و اگر گم راهی است، از آن خودداری كن.»
توصیه رسول خدا(ص) به ما این است که به آغاز امور ننگریم، بلکه به پایان و عواقب احتمالی آن‌ها توجه کنیم. بسا کسانی که در آغاز خوشحال‌اند، ولی در پایان پشیمان می‌شوند. از این رو لازم است به پیامدهای کار، تصمیم و موضع‌گیری خود، خوب بیندیشیم تا دستاوردهای خوب داشته باشیم و از پیامدهای بد آن برکنار بمانیم. از امام علی(ع) روایت شده است: «مَنْ نَظَرَ فِي اَلْعَوَاقِبِ سَلِمَ مِنَ اَلنَّوَائِب؛ هر که در سرانجام‌ها بیندیشد، از مصیبت‌ها سالم ماند». با این کار آگاه‌تر، مسئولیت‌پذیرتر و تواناتر در رویارویی با چالش‌ها خواهیم شد.
بحران به سال جدید منتقل می‌شود
از لبنان آغاز می‌کنیم؛ لبنانی‌ها در حالی وارد سال میلادی جدید می‌شوند که به دلیل افزایش مستمر و نامحدود قیمت دلار آمریکا، رنج‌هایشان در عرصه معیشت، زندگی و جامعه پایان نیافته است. اگر قیمت دلار کاهشی هم داشته است، ما ممکن است ندیده باشیم؛ چون نزول پس از صعود، لحظه‌ای، موقتی و بخشی از بازی بانک مرکزی است.
مشخص شده است که با افزایش قیمت دلار، قیمت مایحتاج ضروری شهروندان لبنانی، چه در زمینه غذا و چه درمان که به دغدغه اصلی مردم تبدیل شده است، افزایش می‌یابد تا جایی که برخی مردم از رفتن به بیمارستان می‌ترسند و به استفاده از مسکن بسنده می‌کنند و نمی‌توانند هزینه برق، آب، سوخت و وسایل گرمایشی و حمل‌ونقل را تأمین کنند و آنچه اوضاع را بدتر می‌کند، این است که دولت عوارض و مالیات را افزایش داده است که آخرین آن افزایش نرخ ارز به 38 هزار لیره است.
این در شرایطی اتفاق می‌افتد که لبنانی‌ها چیزی برای تکیه دادن پیدا نمی‌کنند؛ زیرا حقوق و مزدی که برای کارشان دریافت می‌کنند، برایشان کافی نیست و نمی‌توانند به سپرده‌هایشان دست یابند. دولتی هم نیست که برای رهایی‌شان از این درد و رنج و نجاتشان از تنگنای خطرناکی که به آن دچار شده‌اند، برنامه‌ریزی کند.
ما از کسانی که در این کشور مسئولیت دارند و امانت‌دار مردم شده‌اند، انتظار داریم که در همین سال با به حرکت درآوردن چرخ دولت، به مسئولیت خود برای رفع این درد و رنج عمل کنند. از مسئولیت انتخاب رئیس‌جمهور تا تشکیل دولتی کارآمد و توانا که بتواند این بارها را بردارد؛ اما لبنانی‌ها به‌زودی ناامید شدند؛ چون دیدند که هیچ‌یک از آن‌ها تمایلی به گذار از توهمات، محاسبات و منافع جناحی خود و رسیدن به فرمول توافقی برای برگزاری این انتخاب ندارند. چیزی که باعث شده است دولت در بن‌بستی مرگبار باقی بماند. اگر همه بر مواضع خود باقی بمانند، ممکن است دولت به دولت‌های کوچکی تبدیل شود که حاضر نیستند به نفع کشور و ثبات آن امتیازی بدهند. چون روشن شده است خارجی‌هایی که برخی برای مداخله به آن‌ها امید بسته بودند و برای مداخله‌شان لحظه‌شماری می‌کردند، یا بی‌تفاوت هستند و یا اینکه خودشان درگیر نزاع‌های جهانی هستند که ممکن است لبنان یکی از عرصه‌های آن باشد.
ما نمی‌خواهیم بدبین باشیم و همچنان به ابتکار عمل‌های داخلی‌ها و خارجی‌هایی که هنوز هم دغدغه این کشور را دارند و رنج و درد مردم را که روز به روز بیشتر می‌شود، درک می‌کنند، امیدوار می‌مانیم.
مسئولیت سخن
به این مرحله می‌رسیم؛ از همه لبنانی‌ها می‌خواهیم که بر زخم، رنج، درد و شکاف بین خود نیفزایند. از آن‌ها می‌خواهیم از اظهارنظرهایی که احساسات طایفه‌ای، مذهبی و سیاسی دیگران را تحریک می‌کند یا پیام‌های تحریک‌آمیزی دارد، خودداری کنند.
آثار و پیامدهای سخنان بدون توجه و دقت، آن‌هم در فضای پرتنش فعلی کشور مشخص شده است؛ بنابراین به همه، خصوصاً کسانی که دارای موقعیت‌های سیاسی، رسانه‌ای و ارتباطی و ارشادی هستند، به ویژه کسانی که برای سخن مسئولیت قائل هستند، عرض می‌کنیم: هر کس حرف خوبی دارد، بگوید و هر کس حرفی دارد که به کرامت و آبروی مردم آسیب می‌زند، به عواقب آن بیندیشد.
هر فرد این کشور حق دارد در کشوری که به آزادی شهرت دارد، حرف خود را بزند؛ اما حرف مسئولانه‌ای بزند که قلب‌ها را متحد کند، نه اینکه آن‌ها را از هم جدا کند و ارزش‌ها را ترویج کند، نه اینکه به آن‌ها آسیب بزند.
در کشوری که خیلی‌ها خیرخواه آن نیستند و آن را متفرق و پراکنده می‌خواهند، می‌خواهند که لبنان، کشور تعصب، آشوب و تنش باشد تا تخریب امنیت و ثبات و تضعیف مواضع قدرت آن، به‌ویژه مقاومتی که جدیت و کارایی خود را در بازدارندگی دشمن صهیونیستی به اثبات رسانده و آن را از دستیابی به جاه‌طلبی‌هایش بازداشته است، آسان باشد، باید از خدا بترسیم.
ما درخواست قبلی خود را از رسانه‌ها تکرار می‌کنیم که به رسالت ملی و انسانی خود وفادار باشند و از انتشار چیزهایی که به بروز شکاف بین لبنانی‌ها منجر می‌شود یا به ارزش‌های انسانی و اخلاقی آسیب می‌زند، خودداری کنند. در همین حال از کاربران شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی می‌خواهیم که به‌خوبی از عواقب مطالب خود، آگاه باشند و واکنششان در برابر مطالب دیگران منصفانه و عادلانه و به دور از اهانت‌های شخصی باشد. نباید اهانت با اهانت پاسخ داده شود، بلکه هدف آن جلوگیری از بروز خطا و فتنه افروزی باشد.
از این تریبون، اهتمام خود را به حفظ کرامت همه مردم، همان‌طور که خداوند به ما دستور داده است، فارغ از دین، جنسیت، مذهب و نژادشان اعلام می‌داریم. مسئولیت و وظیفه ما این است که اگر به کرامت مردم اهانت شد، از حرمت مردم حمایت کنیم. ما همچنان بر گفتن سخنان نیک پافشاری می‌کنیم؛ زیرا خواست خدا و پیامبر از ما همین است. رویکرد ما این است که جلوی فتنه افروزی در این کشور گرفته شود و نباید اجازه دهیم که منفعت جویان بستر مناسبی برای فتنه افروزی خود بیابند.
دولت جنگ رژیم صهیونیستی
می‌خواهیم به موضوع کسب رأی اعتماد دولت جدید صهیونیستی بپردازیم که مواضع وزرای آن حکایت از این واقعیت دارد که این دولت، دولت جنگ علیه فلسطینیان و اعراب و مسلمانان خواهد بود.
در این شرایط، ما خواستار هوشیاری کامل نسبت به ماجراجویی‌های تهاجمی دولت دشمن و فراهم آوردن تمامی شرایط برای مقابله با آن‌ها هستیم.
معتقدیم ارعاب‌ها و تهدیدهای دشمن نه روحیه ملت فلسطین و نه ثبات ملت‌های عربی و اسلامی را متزلزل می‌کند، بلکه بر قدرت، صلابت و عزمشان برای مقابله می‌افزاید. به‌ویژه قهرمانان فلسطینی که در سخت‌ترین جنگ‌های دشمن علیه غزه ثابت‌قدم ماندند و هر روز با عملیات مستمر خود در کرانه غربی به دشمن درس قهرمانی و جهاد می‌دهند. دشمن همان‌طور که در فلسطین ناتوان است، در برابر جمهوری اسلامی نیز درمانده است. دشمن هر روز ایران را به هدف قرار دادن تهدید می‌کند؛ اما ایران با توانمندی‌ها و حضور فعال و پرقدرت در همه جبهه‌ها می‌تواند از خود محافظت کند و دشمن را از هرگونه حماقت بازدارد.
تبریک عید سال نو
در خاتمه باید عرض کنیم که در آستانه آغاز سال جدید هستیم. از خداوند متعال می‌خواهیم که این سال، سالی آکنده از خیر، برکت، امنیت، عافیت و سلامتی برای لبنان، منطقه و جهان قرار باشد. همان‌طور که همیشه دعا کرده‌ایم، دعا می‌کنیم امشب، شبی آرام باشد که اجازه تفکر، تأمل و مرور بدهد. چیزی که به‌شدت به آن نیاز داریم، مروری گذشته‌ای که زیستیم و آینده‌ای که باید برای آن برنامه‌ریزی کنیم. آینده‌ای که می‌خواهیم بهتر از گذشته باشد.
