بسم الله الرحمن الرحیم
26 رجب 1444 برابر با 28 بهمن 1401 و 17/02/2023 م
سالروز مبعث نبوی؛ مجالی برای تحکیم ارزش‌های اخلاقی و معنوی
مطالب مهم خطبه اول: سالروز مبعثت نبوی / اخلاق محوری / عاملی که به گسترش دین کمک کرد / وفاداری به رسول و رسالت.
مطالب مهم خطبه دوم: کشور تحت تأثیر دلار است / مسئولیت نیروهای سیاسی / آیا راه‌حلی برای موضوع سپرده‌گذاران وجود دارد؟! / سرنوشت اکتشاف گاز! / آثار تحریم‌ها بر سوریه / حق شهدا بر ما / اهمیت مسجدالاقصی
خطبه دینی:
خداوند تبارک‌وتعالی در کتاب عزیزش می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ شَاهِداً وَمُبَشِّراً وَنَذِيراً * وَدَاعِياً إِلَى اللهِ بِإِذْنِهِ وَسِرَاجاً مُنِيراً» صدق الله العظيم.
سالروز مبعثت نبوی
در بیست و هفتم ماه رجب با مناسبتی عزیز برای ما و همه بشریت مواجه هستیم و آن سالروز مبعث شریف نبوی است.
روزی که با ندای «اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ * خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ * اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ * الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ * عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ» بر رسول خدا(ص) وحی نازل شد.
در آن روز رسول خدا، دعوت پروردگارش را اجابت كرد و با وجود آگاهی از همه مشكلات و چالش‌هایی كه از جانب کسانی که رسالت او را تهدیدی برای منافع و موقعیت خود می‌دانستند، از هيچ كوششی برای ایفای مسئولیتی که از سوی پروردگارش بر عهده او نهاده شده بود، دريغ نكرد. به وسوسه‌های مال و مقام تن نداد و به فشارهایی که علیه او اعمال می‌شد، تسلیم نشد و به این منظور دردها، محاصره‌ها و جنگ‌ها را تحمل کرد. برای تبیین این موضع محکم، خطاب به عمویش که تهدیدهای قریش را به او رسانده بود، فرمود: «ای عمو، به خدا سوگند اگر خورشید را در دست راستم و ماه را در دست چپم قرار دهند تا این کار را ترک کنم، آن را ترک نمی‌کنم تا اینکه خداوند آن را پیروز کند یا به خاطر آن جان خود را از دست بدهم».
رسول خدا(ص) توانست در مدت کوتاهی که بیش از بیست‌وسه سال طول نکشید، رسالت خود را ابلاغ کند و به گوش‌های شنوا، چشم‌های بینا و عقل‌های حقیقتجو برساند و وعده خدا، به دست او محقق شود که فرمود: «هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ».
با یادآوری این مناسبت، این پرسش مطرح می‌شود: رسول خدا با چه ابزاری توانست جامعه‌ای عقب‌مانده را که سنگ می‌پرستیدند، خرافات و اوهام بر آن چیره بود، توسط درگیری‌ها و جنگ‌ها تباه شده بودند و قبایل آن با غارت و غنیمت روزگار می‌گذراندند، به جامعه‌ای متحد و متمدن تبدیل کند که خداوند درباره آن فرمود: «كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَر».
اخلاق محوری
عوامل زیادی در گسترش این دین مؤثر بوده‌اند که مجال ذکر همه آن‌ها وجود ندارد؛ ولی امروز می‌خواهیم به بیان محتوای اخلاقی و انسانی این دین بسنده کنیم که به انتشار آن کمک کرد و باعث شد مردم مجذوب آن شوند و آن را راه نجات خویش از دردها و رنج‌ها و راه‌حل مشکلات خود بدانند.
این دین برای تقویت ارزش‌های اخلاقی و انسانی آمد؛ چرا که به صداقت و امانت‌داری در کار، عدالت ورزی با نزدیکان و غریبه و دوست و دشمن و احسان به پدر و مادر، خویشاوندان، همسایگان، فقرا، نیازمندان و همه مردم دعوت کرد. رسول خدا(ص) در اشاره به این موضوع می‌فرماید: «إنَّما بُعثْتُ لأتمِّم مكارم الأخلاق؛ من فقط برای تکمیل مکارم اخلاقی مبعوث شده‌ام».
فردی نزد آن حضرت آمد و از دينى كه آورده است، سؤال كرد. به او فرمود: «خوش‌اخلاقی». آن مرد گمان کرد که رسول خدا(ص) حرف او را خوب نشنیده است، لذا از طرف راست نزد او آمد و به او گفت: یا رسول الله دین چیست؟ فرمود: «خوش‌اخلاقی». سپس از سمت چپ آمد و پرسش خود را تکرار کرد و رسول خدا(ص) باز همان جواب را به او داد: «خوش‌اخلاقی».
این مطلب در معرفی شخصیت رسول خدا(ص) از سوی خداوند متعال نیز مشهود است. چنانکه خداوند آن حضرت را به عنوان عابد معرفی نکرده است، هر چند که آن حضرت خدا را آن‌چنان عبادت می‌کرد که از شدت عبادت، پاهایش ورم کرد. به عنوان یک عالم نیز معرفی نکرد، اگرچه او شهر علم بود. چنانکه فرمود: «أنا مدينة العلم وعليّ بابها؛ من شهر علمم و علی دروازه آن است.» و با وجود شجاعتش تا جایی که علی(ع) درباره او فرمود: «كنا إذا حمي الوطيس، لذنا برسول الله؛ هنگامی که جنگ شدید می‌شد، ما به رسول خدا پناه می‌آوردیم.» او را به شجاعت معرفی نکرد. بلکه خداوند به او اخلاق بزرگ او اشاره کرد و فرمود: «وَإِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِيمٍ» و فرمود: «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظّاً غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ» و فرمود: «لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ».
عاملی که به گسترش دین کمک کرد
امروز می‌خواهیم به یکی از موارد مهمی که به جایگاه ارزش‌های اخلاقی و انسانی در اسلام اشاره داشته و علت گسترش و رسیدن صدای آن به دورترین نقاط جهان را به خوبی بیان کرده است، بپردازیم.
اسعد بن زراره و ذکوان بن عبد قیس، دو تن از بزرگان قبیله اوس از یثرب (مدینه منوره) به مکه رفتند. هدفشان از رفتن به مکه این بود که برای اتحاد قبیله خود با قریش و استفاده از نیروی آن برای قدرتمند شدن در برابر مخالفان خزرجی خود، در جنگی که بین این دو قبیله جریان داشت، تلاش کنند. در این بین با عتبة بن ربیعة یکی از بزرگان قریش ملاقات کردند؛ ولی او به این بهانه که قریش گرفتار مردی است که مدعی پیامبری خداست، درخواستشان را رد کرد. مردی که به رؤیاهایشان توهین کرده، بت‌پرستی‌شان را نفی و جوانانشان را تباه کرده و به خدایانشان دشنام داده است. چون از او خواستند با این مرد ملاقات کنند، شاید او را از انجام کاری که در پیش گرفته، باز دارند، عتبة توصیه کرد که به دیدار او یا شنیدن حرف‌های او فکر نکنند؛ زیرا او ساحر است و با سخنان خود آن‌ها را سحر می‌کند و اگر خواستند که دور خانه خدا طواف کنند، در گوششان پنبه بگذارند.
آن‌ها نیز در گوششان پنبه گذاشتند و خانه را طواف کردند و چون دیدند رسول خدا(ص) در حجر اسماعیل نشسته است با خود گفتند: جاهل‌تر از ما وجود ندارد! در مکه چنین حرفی باشد و ما با آن آشنا نشویم. شاید در کلام او چیزی باشد که عقل و قلب ما را پر کند (به درد ما بخورد)؟! پس پنبه را از گوش خود بیرون آوردند و دور انداختند. سپس رو به رسول کردند و به سادگی از او پرسیدند: ای محمد به چه چیزی دعوت می‌کنی؟ پیامبر(ص) فرمود: «شما را دعوت می‌کنم که شهادت دهید خدایی جز خدای یگانه نیست و شریکی ندارد و من رسول خدا هستم.» گفتند: آیا چیزی داری که بدان دعوت کنی؟ پیامبر خدا(ص) این آیات را تلاوت کرد: «قُلْ تَعَالَوْا أَتْلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ أَلا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَلا تَقْتُلُوا أَوْلادَكُمْ مِنْ إِمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَإِيَّاهُمْ وَلا تَقْرَبُوا الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ وَلا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللهُ إِلَّا بِالْحَقِّ ذَلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ»، «وَلا تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ وَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ لا نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى وَبِعَهْدِ اللهِ أَوْفُوا ذَلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ»، «وَأَنَّ هَذَا صِرَاطِي مُسْتَقِيماً فَاتَّبِعُوهُ وَلَا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ ذَلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ».
آن دو وقتی این آیات را شنیدند، نتوانستند خود را کنترل کنند و هر یک با صدای بلند و بی‌توجه به قریش و قدرتشان شروع به گفتن «أشهد أن لا إله إلا الله وأنَّك يا محمَّد رسول الله» کردند. سپس ابن زراره گفت: سپاس خدای را که مرا به تو رساند. به خدا سوگند، ما فقط برای جلب هم‌پیمان علیه قوم خود آمده بودیم و خداوند بهتر از آن را به ما داد. سپس او و رفیقش اسلام آوردند. سپس از رسول خدا خواستند فردی را همراهشان بفرستد تا به آن‌ها قرآن بیاموزد، مردم را به اسلام دعوت کند، جنگ‌ها را خاموش نماید و قبایل درگیر را آشتی دهد. پس رسول خدا صحابی خود مصعب بن عمیر را با آن‌ها به مدینه فرستاد. از آن زمان، مبانی اسلام در مدینه مستقر شد و چهره یثرب و از جمله چهره جهان تغییر کرد.
وفاداری به رسول و رسالت
عزیزان، رسول خدا(ص) ارزش‌های اخلاقی و انسانی را آورد و با رفتار خود آن‌ها را تبیین کرد و توانست این دین را گسترش دهد، دل‌های مردم را به روی آن بگشاید و جامعه‌ای آکنده از ظلم، کینه، گمراهی انحراف را به جامعه‌ای سرشار از محبت، رحمت و هدایت تبدیل کند؛ چون در این ارزش‌ها، راه‌حل مشکلات جهان و راه رهایی از رنج‌ها وجود دارد. با این ارزش‌ها جامعه بهتری را خواهیم ساخت، بسیاری از تضادها و تعارض‌های خود را کاهش خواهیم داد، عملکرد خود را بهبود خواهیم بخشید و زمینه را برای یک زندگی کارآمد و سرشار از اطمینان، آرامش درونی و سعادت فردی و جمعی فراهم خواهیم کرد.
پس بیایید مایی که این دین را به جامعه معرفی می‌کنیم، تلاش کنیم تا آن را این‌گونه عرضه کنیم و در رفتار و کردار خود از آن الگوبرداری کنیم و با بازگرداندن اعتبار به صداقت، امانت‌داری، بردباری، عفت و حیا، پرهیز از آزار رساندن به مردم، احترام به بزرگ‌ترها، مهربانی به کوچک‌ترها، نشر محبت و نیکی، همکاری و خیرخواهی برای مردم، یاد و خاطره مبعث رسول خدا، مبعث اخلاق در زندگی ما شود. با این کار ما وفاداران واقعی به رسول خدا(ص) و رسالت او خواهیم شد.
خطبه دوم:
بسم الله الرحمن الرحیم
ای بندگان خدا، شما و خودم را به همان صفاتی توصیه می‌کنم که خداوند متعال هنگام صحبت کردن درباره یاران رسول خدا(ص) بدان‌ها اشاره کرده است. یاران پیامبر خدا(ص) به ایام حیات آن حضرت خلاصه نمی‌شوند، بلکه در طول تاریخ امتداد می‌یابند. می‌فرماید: «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعاً سُجَّداً يَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللهِ وَرِضْوَاناً سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذَلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَمَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآَزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ وَعَدَ اللهُ الَّذِينَ آَمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْراً عَظِيماً».
خداوند از طریق این آیه به این نکته اشاره کرده است که یاران رسول خدا(ص) در مواجهه با چالش‌ها نیرومند و سختگیر، اما بین خودشان مهربان‌اند و در رابطه با خدا، آن‌ها را خالصانه در حال رکوع و سجود می‌بینید و از آنچه نزد اوست، پیروی می‌کنند و برای دیگران کار نمی‌کنند. در انجیل و تورات اشاره شده است که آن‌ها یکتاپرست‌اند که همت و نیرویشان مکمل یکدیگر است، همدیگر را تقویت و از همدیگر پشتیبانی می‌کنند؛ از این رو دائماً در حال رشد هستند و در هر جامعه‌ای که زندگی می‌کنند، در خط مقدم قرار دارند. چیزی که کافران را بر آن‌ها خشمگین می‌کند.
رسول خدا با این‌ها توانست رسالت خود را گسترش و اسلام را توسعه دهد، تقویت کند و رشد دهد و بتواند با چالش‌ها مقابله کند.
کشور تحت تأثیر دلار است
از گرانی جنون‌آمیز نرخ دلار شروع می‌کنیم که باعث افزایش دو برابری قیمت کالاها، مواد غذایی، دارو، درمان، برق، آب، حمل‌ونقل و گرمایش شده است. این امر بیمارستان‌ها و مؤسسات آموزشی دولتی و خصوصی را در معرض تهدید قرار داده و سنگینی خود را به دوش نهادهای دولتی انداخته است که لبنانی‌ها قادر به تحمل آن نیستند. ضوابطی هم برای جلوگیری از افزایش مداوم آن یا حتی کاستن از پیامدهای آن بر مردم وجود ندارد؛ اما به آن‌ها بشارت داده می‌شود با توجه به فقدان راه‌حل مالی، این فروپاشی ادامه خواهد یافت؛ چون بانک مرکزی از ایفای وظیفه خود دست کشیده و در پیگرد صرافان و کسانی که سران عملیات مضاربه محسوب می‌شوند، جدیت ندارد و تفرقه و رخوت در عرصه سیاسی و فلج شدگی در ارکان دولت ادامه دارد؛ اما از فشارهای خارجی که لبنان را به این بن‌بست کشانده است، نباید غافل شویم.
مسئولیت نیروهای سیاسی
در مقابل این فروپاشی، ما به نیروهای سیاسی نسبت به تداوم بی‌تفاوتی خود نسبت به این وضعیت و برخورد با آن به گونه‌ای که گویی این موضوع به آن‌ها مربوط نمی‌شود، هشدار می‌دهیم. گویی این کشور، کشورشان و این مردم، مردمشان نیست. ما از آن‌ها می‌خواهیم که در دستیابی به یک فرمول توافقی که از انتخاب رئیس‌جمهوری که بتواند لبنانی‌ها را دور هم جمع کند و سنگینی بار این مرحله دشوار را بردارد تا تشکیل دولتی که حل بحران اقتصادی، انجام اصلاحات مورد نیاز و تصویب طرح احیای اقتصادی برای تضمین ثبات کشور و جلوگیری از بروز بحران توسط بدخواهان در رأس اولویت‌های آن باشد، شامل آن باشد، سرعت عمل به خرج دهند. البته اگر هر گروهی در این انتخاب بر موضع خود باقی بماند و قدمی به سوی دیگری برندارد و خود را از خیال توانایی در تحمیل انتخاب خود بر دیگران آزاد نکند، امید به خارجی‌ها ادامه داشته باشد، این امر تحقق نخواهد یافت. چون روشن شده است که خارجی‌ها از چنددستگی در این انتخابات، رنج می‌برند.
آیا راه‌حلی برای موضوع سپرده‌گذاران وجود دارد؟!
در همین زمان، به تحرکاتی که از سپرده‌گذاران شاهد بودیم و خشونت‌های همراه آن، می‌پردازیم؛ ما که علاقه‌مند بخش بانکی و صلح داخلی هستیم، از بانک‌ها می‌خواهیم که در رسیدگی به این موضوع تسریع کنند و راه‌هایی را بیابند که تضمین‌کننده بازگشت پول سپرده‌گذاران باشد که با توجه به شرایط سخت اقتصادی، نیازشان به آن روز به روز افزایش می‌یابد و اگر بانک‌ها از این مسئولیت شانه خالی کنند و بگویند که داشته‌هایشان فقط یک‌پنجم یا یک‌ششم وجوه سپرده‌گذاران است و مابقی آن به عنوان اوراق خزانه، نزد بانک مرکزی است و دولت را در این قضیه مسئول بداند، باز هم نمی‌تواند خود را از مسئولیت استرداد امانتی که بر آن سپرده شده، معاف کند و باید به طور کامل این وجوه را به آن‌ها بازگرداند.
سرنوشت اکتشاف گاز!
باید به اخباری که از رژیم صهیونیستی رسیده و حاکی از آغاز استخراج گاز از میدان کاریش و صدور آن به خارج از کشور است، بپردازیم. حق داریم سؤال کنیم: وعده‌های داده شده به لبنانی‌ها برای شروع اکتشاف در میدان قانا، پس از توافق تعیین مرز چه وقت تحقق خواهد یافت و چه زمانی این امر اتفاق خواهد افتاد؟ پرسش‌هایی که متوجه مسئولان این قضیه است، آن هم در شرایطی که لبنان به شدت به چنین چیزی برای کاهش سنگینی بار اقتصادی نیاز دارد.
آثار تحریم‌ها بر سوریه
باید به موضوع زلزله در سوریه و ترکیه بپردازیم. با توجه به تعداد زیاد قربانیان و مجروحان و ساختمان‌های ویران، مردم سوریه و ترکیه هنوز تحت تأثیر مصیبتی که بر سرشان آمده، قرار دارند. در اینجا ما خواستار حمایت مستمر از این دو ملت هستیم تا بتوانند آواربرداری کرده، به مجروحان کمک کنند و برای کسانی که خانه‌هایشان ویران شده یا آسیب دیده‌اند، خانه‌ها و مسکن تأمین کنند.
کشورهایی که تحریم‌ها علیه سوریه را متوقف کردند، هرچند دیر و محدود، خوب عمل کردند. در همین حال، به بهانه این فاجعه، از این دولت‌ها می‌خواهیم که حجم عواقب این تحریم‌ها را در نظر بگیرند. تحریم‌هایی که باعث شده سوریه نتواند به مسئولیت در قبال مردم عمل کند و جلوی بروز هرگونه فاجعه‌ای را بگیرد.
حق شهدا بر ما
در این روزها باید یاد و خاطره رهبران شهید مقاومت اسلامی را که جان خود را در راه عزت، آزادی، کرامت، استقلال این وطن فدا کردند، گرامی بداریم. درخواست می‌کنیم که یاد و خاطره ایشان در ذهن تمام لبنانی‌ها باقی بماند و به عناوین طایفه‌ای، مذهبی و سیاسی فراموش نشود و فداکاری‌شان برای عزت، آزادی و استقلال این کشور، هدر نرود.
اهمیت مسجدالاقصی
در خاتمه باید به یاد و خاطره سیر دادن رسول الله از مسجدالحرام تا مسجدالاقصی بپردازیم. مناسبتی که هر ساله می‌آید تا اهمیت مسجدالاقصی را برای مسلمانان یادآوری کند؛ زیرا برای مسلمانان، مسجدالاقصی قبله اول و محل به سیر رفتن رسولشان است و وظیفه این است که مسجدالاقصی، قدس و کل فلسطین را از زیر یوغ اشغال آزاد کرده و از مدافعان فلسطین و محافظان مسجدالاقصی حمایت کنند.
