بسم الله الرحمن الرحیم
1 ذیالحجه 1445 برابر با 18 خرداد 1403 و 07/06/2024 م
موسم حج؛ لبیک گفتن به ندای الهی و منافع مردم
مطالب مهم خطبه اول: آغاز موسم حج / اهداف حج / مسئولیتپذیری و احیاء / توشه معنوی.
مطالب مهم خطبه دوم: ادامه کشتار در غزه / استواری مردم فلسطین / راهپیمایی رسانهها / دستاوردهای مقاومت / موضوع ریاست جمهوری / دعا برای حاجیان.
خطبه اول:
خداوند سبحانهوتعالی در كتاب عزيز خود فرموده است: «وَأَذِّنْ فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالاً وَعَلَى كُلِّ ضَامِرٍ يَأْتِينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ * لِيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِي أَيَّامٍ مَعْلُومَاتٍ عَلَى مَا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِيرَ» [الحجّ: 27-28] صدق الله العظيم.
آغاز موسم حج
این روزها یادآور موسم جدیدی از موسم حج است که کاروانهای زائران برای اجابت ندای پروردگارشان برای انجام فریضه حج از همه جا به سوی بیت الله الحرام حرکت میکنند. فریضهای که خداوند متعال بر هر کس که قادر به انجام آن است، واجب کرده و به آن اشاره فرموده است: «وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً».
خداوند تبارک و تعالی بر انجام این فریضه و گام نهادن در مسیر انجام آن تأکید کرده است، آنگاه که انکار کردن آن را کفر و سرپیچی از اوامر خود دانسته و فرموده است: «وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ» و خداوند این فریضه را به نفع خود مردم قرار داده نه به نفع خود؛ زیرا او از بندگانش بینیاز است و طاعت هر که از او اطاعت کند، او را سودی نبخشد و نافرمانی هر که از او نافرمانی کند، برای او ضرری ندارد.
رسول خدا(ص) فرمود: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ، قَدْ فَرَضَ اللَّهُ عَلَيْكُم الْحَجَّ فَحُجُّوا؛ ای مردم، خداوند حج را بر شما واجب کرده، پس حج را به جا آورید»، یعنی به سوی انجام این فریضه بشتابید و در انجام آن تأخیر نکنید.
اهداف حج
خداوند تبارک و تعالی اشاره کرده هدفی که از این فریضه انتظار دارد، منافع مردم است؛ همان چیزی که حضرت ابراهیم(ع) آن را بیان کرد، هنگامی که خداوند از او خواست که اعلان حج کند و مردم را به آن فرابخواند: «وَأَذِّنْ فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالاً وَعَلَى كُلِّ ضَامِرٍ يَأْتِينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ * لِيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ». هدف خداوند از این فریضه این است که اولاً مسلمانان با همه تنوعاتشان با همدیگر ملاقات کنند و یکدیگر را بشناسند تا در برابر موانع کشور و جنسیت و رنگ و مذهب و جهتگیریهای فکری متوقف نشوند و این که به تحکیم پیوندهای وحدت میانشان کمک کند و آنها در مکانی واحد و در زمانی واحد قرار بگیرند تا مناسک خود را با هم انجام دهند، یعنی با هم طواف کنند، با هم هروله کنند و در عرفات و مشعرالحرام با هم وقوف کنند و با هم در منا شب را بیتوته کنند و با هم شيطان را سنگ بزنند و در همه اینها فرقى بين آنها نيست.
ثانیاً: فریضه حج باعث شود که حاجیان در مکه و مدینه آنچه را در این دو مکان رخ داده است، به یاد بیاورند. این که رسول خدا(ص) چه رنجهایی را در آغاز دعوت متحمل شد و یارانش چه رنجهایی را متحمل شدند و چه تلاشهایی را به خرج دادند و چه فداکاریهایی را انجام دادند و چه تاوانی را پرداخت کردند تا این دین برپا و مستحکم شد و به آنها رسید تا در حفظ آن احساس مسئولیت کنند و صدای آن را به هر جایی که میتوانند، برسانند تا اسلام رحمتی برای جهانیان و راهحلی برای بحرانها و رنجهایشان باشد.
ثالثاً: حاجیان برای خداوند متعال شهادت میدهند که در اجابت دعوت او و آنچه که او بدان دعوت کرده، تأخیر نمیکنند و این امر را اینگونه بیان میکنند: «لبَّيكَ اللَّهمَّ لبَّيكَ، لبَّيكَ لا شريكَ لك لبَّيكَ، إنَّ الحمدَ والنِّعمةَ لك والملك، لا شريكَ لك لبَّيك» و چون کعبه را طواف کنند، اعلام میکنند که خدا محور زندگیشان خواهد بود و آنها در هر کجا و در هر زمانی که هستند تعالیم دین خود را از او میگیرند و در سعی بین صفا و مروه اعلام میدارند که در سفر زندگی خود در راه خدا، از راه راست منحرف نمیشوند و با وقوف در عرفات و مزدلفه و بیتوته منا اعلام میدارند، در جایی که خدا بخواهد توقف و در جایی که او بخواهد بیتوته میکنند، هر چند به قیمت خستگی و تلاش و سختی تمام شود و به شیطان سنگ میزنند و با او نرمش نمیکنند و تملق او را نمیگویند و از او اطاعت نمیکنند و در دفع مکر و خیانت و نیرنگ او تردید نمیورزند تا بعد از این که به همه این معانی مجهز شدند و از آمرزش و رحمت و رضایت خداوند بهرهمند شدند، به سوی کشورهایشان بازگردند؛ چنان که در حدیث آمده است: «اَلْحَاجُّ وَ اَلْمُعْتَمِرُ وَفْدُ اَللَّهِ وَ حَقٌّ عَلَى اَللَّهِ تَعَالَى أَنْ يُكْرِمَ وَفْدَهُ وَ يَحْبُوَهُ بِالْمَغْفِرَةِ؛ حاجی و عمرهگزار میهمان خداست و وظیفه خداست که میهمان خود را گرامی بدارد و او را با بخشش دوست بدارد.»
در حدیث آمده است: «حُجُّوا وَ اِعْتَمِرُوا تَصِحَّ أَجْسَامُكُمْ وَ تَتَّسِعْ أَرْزَاقُكُمْ وَ يَصْلُحْ إِيمَانُكُمْ وَ تُكْفَوْا مَئُونَةَ اَلنَّاسِ وَ مَئُونَةَ عِيَالِكُمْ؛ حج و عمره به جا آورید، بدنتان سالم و روزیتان وسعت مییابد، ایمانتان اصلاح میشود و مخارج مردم و روزی خانوادههایتان کفایت میکند.»
مسئولیتپذیری و احیاء
اما در اینجا این سؤال مطرح میشود: تکلیف کسانی که حج نگزارده یا این فریضه را انجام ندادهاند، چیست؟ آیا کاری هست که در این ایام مبارک انجام دهند؟
آری چیزهایی وجود دارد که باید انجام دهند؛ حاجیان در هر قدم خود باید معانی و مفاهیم حج را تجربه کرده و از این طریق با قلب و احساسات و اندیشههای خود در حج شرکت کنند.
کار دیگری که باید انجام شود، اگر چه واجب نیست ولی از مستحباتی است که در قرآن کریم و روایات شریف مورد تأیید قرار گرفته است و آن احیای این ایام مبارک، یعنی ده روز اول ماه ذیالحجه است که از این روز آغاز میشود. خداوند با سوگند خوردن به این روزها، در واقع به اهمیت آن اشاره کرده است. در سوره مبارکه فجر آمده است: «وَالْفَجْرِ * وَلَيَالٍ عَشْرٍ»(الفجر: 1-2) که اکثر مفسران گفتهاند که مراد از آن شبها، ده روز ماه ذیالحجه است که خداوند عز و جل فرموده است: «لِيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِي أَيَّامٍ مَعْلُومَاتٍ» و از آن به ده روز تعبیر شده است که مخصوص حجاج نیست، بلکه برای همه مردم است.
در حدیثی از رسول خدا(ص) آمده است: «ما من أيَّام العمل الصَّالح فيها أحبّ إلى الله من هذه الأيَّام العشر؛ هیچ روزی نیست که کار نیک در آن نزد خداوند محبوبتر از این ده روز باشد».
در این ایام مستحب است که نُه روز آن را روزه بگیرند و ذکر شده است که هر روز بین مغرب و عشا یک نماز دو رکعتی خوانده شود که در آن فاتحه و توحید و آیه خوانده میشود: «وَ وَاعَدْنَا مُوسَى ثَلَاثِينَ لَيْلَةً وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ» و آن ده روز به روزهای ذیالحجه تفسیر شده است.
همچنین دعای بسیار و ذکر لا اله الا الله و الله اکبر و تسبیح در خلال این روزها و احیای روز عرفه در روز نهم آن ذکر شده است. روز عرفه روز مبارکی است که زائران در لباس احرام در صحنهای باشکوه، در عرفات وقوف میکنند و با هر زبانی به درگاه خداوند دعا میکنند. به درگاه خداوند دعا میکنیم که ما هم به آنها ملحق شویم و در برابر او بایستیم و از او درخواست عفو و مغفرت و رهایی از جهنم و رسیدن به بهشت کنیم و ناراحتیها و شکایات و رنجهای خود را با او بازگو کنیم؛ زیرا روز عرفه روزی است که خداوند نعمت و احسان و فضل و کرم خود را برای بندگانی که او را یاد میکنند و او را میخوانند گسترده است.
اوج این روزها در روز عید قربان است که روز شادی و سرور است، اما نه برای همه مردم، بلکه برای کسانی که برای خدای متعال آنچه را که او بدان دعوت کرده، به جا آوردهاند؛ زیرا همانطور که در حدیث آمده است: «عيدٌ لمن قبل الله صيامه وقيامه؛ [این روز] برای کسانی عید است که روزه و نمازشان پذیرفته شده است.» و برای کسانی که در انجام آنچه که خداوند از آنها خواسته است، تنبلی کردهاند، عید نیست؛ پس باید شایسته این عید باشیم.
توشه معنوی
عزیزان، ما به شدت به توشهگیری معنوی نیازمندیم تا به خدا نزدیکتر گردیم و به ثواب او و آنچه وعده داده، نائل شویم و با چالشها مواجهه گردیم و از آنچه در کتابش به ما وعده داده است، بهرهمند شویم: «وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً * وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْراً»(الطَّلاق: 2-3).
خطبه دوم:
بسم الله الرحمن الرحیم
ای بندگان خدا، شما و خودم را به همان چیزی سفارش میکنم که امام جواد(ع) توصیه کرده است. امامی که آخرین روز ماه مبارک ذیالقعده سالگرد وفاتشان بود. آن حضرت فرمود: «ما أنعم اللهُ على عبدٍ نعمةً، فعلم آنها من الله، إلَّا كتب الله جلَّ اسمه له شكرها قبل أن يحمده عليها، وَلاأَذْنَبَ ذَنْباً فَعَلِمَ أَنَّ اَللَّهَ مُطَّلِعٌ عَلَيْهِ إِنْ شَاءَ عَذَّبَهُ وَ إِنْ شَاءَ غَفَرَ لَهُ غَفَرَ لَهُ وَ إِنْ لَمْ يَسْتَغْفِرْ؛ هر نعمتى که خداوندِ صاحب عزّت و جلال، به بندهاش عطا مىکند، اگر او بداند که از جانب خداست، پیش از آن که وى زبان به ستایش باز کند، خداوند - که نامش با شکوه است - شکر نعمت را براى بندهاش مىنویسد و گناهی را مرتکب نشود مگر این که بداند خداوند بر [کارهای] او واقف است؛ اگر بخواهد، مجازاتش میکند و اگر بخواهد، میآمرزدش، خداوند او را میآمرزد، هرچند آمرزش نطلبد.»
امام(ع) با این سخن میخواهد به این نکته اشاره کند که اگر انسان به وسعت نعمتهای خداوند بر خود آگاه باشد و هر نعمتی که دارد از او بداند، خداوند او را در زمره شکرگزاران نعمت خود مینویسد، پیش از آن که شکرگزاری کند و اگر بداند که خداوند ناظر اوست، اگر چه از او استغفار نکرده باشد، ممکن است گناهش بخشیده شود.
کمترین کاری که باید در برابر این رحمت و مغفرت انجام دهیم این است که حضور خداوند را در عقل و جان خود تثبیت کنیم تا شکرگزارتر، آگاهتر، مسئولیتپذیرتر و توانمندتر برای مقابله با چالشها باشیم.
ادامه کشتار در غزه
از غزه آغاز میکنیم، جایی که دشمن به کشتارهای خود ادامه میدهد، آخرین آن جنایتی است که در اردوگاه نصیرات و در ساختمانی متعلق به سازمان ملل و با نابودی تمام نشانههای زندگی در آن انجام داد. همین جنایت را در کرانه باختری ادامه میدهد، بدون اینکه تمایلی برای اجابت به تلاشهایی داشته باشد که حتی از سوی کشورهای حامی آن صورت میگیرند و میخواهند او از مخمصهای که در آن گرفتار شده، نجات دهند؛ چیزی که این کشورها نسبت به آن نگرانی دارند؛ چون دشمن در این نبرد جز تخریب ساختمانها و زیرساختها نتوانست به دستاوردی دست یابد و به همه صداهایی که در دنیا بلند شده و از آن میخواهد که جلوی قتل وحشیانه این رژیم گرفته شود، توجهی ندارد.
اگر این رژیم آمادگی خود را برای مذاکره با مقاومت فلسطین اعلام کرده و رئیس جمهور آمریکا نیز آن را اعلام نموده، برای این است که میخواهد اسرای خود را بازگرداند که خانوادههایشان با تظاهرات روزانه خود خواب را از این رژیم گرفته است. چون در جنگ هشتماهه خود نتوانست آنها را بازگرداند. چیزی که باعث میشود این مذاکرات جنبه وقتکشی پیدا کند؛ زیرا مذاکره کننده فلسطینی بدون اینکه مردم فلسطین به حق احساس امنیت در سرزمین خود و ادامه نیافتن رنجی که هر روز بدتر میشود، دست یابند، نمیتواند بازگرداندن اسیران دشمن را قبول کند.
مایه تأسف است کسانی را مییابیم که از طرف فلسطینی میخواهند امتیاز بدهد و برای اعمال فشار بر آن تلاش میکنند، بدون اینکه همین کار را از رژیم صهیونیستی بخواهند و فشار جدی به آن وارد کنند.
استواری مردم فلسطین
در همین زمان، مردم فلسطین به پایبندی به راهی که در پیش به عهده گرفته است، ادامه میدهد؛ بر مواضع خود ثابتقدم میماند و اجازه نمیدهد دشمن به اهداف خود در کنترل نوار غزه که زمینهساز بیرون راندن مردم فلسطینی از آن است، دست یابد و این با صبر بر زخمها و تحمل دردها و مقاومت در برابر دشمن انجام گرفته است؛ چیزی که این رژیم را از رسیدن به اهداف خود ناتوان کرده و باعث شده است صداهای اعتراض از درون این رژیم برای لزوم خروج از شنهای روان غزه بلند شده و به شورای جنگ دشمن نیز برسد.
در مقابل همه اینها، ما به استواری، ثبات و قهرمانیای که در میدان نبرد شاهد هستیم و کنش حکیمانه مذاکره کننده فلسطینی درود میفرستیم که از اصول و ثوابت غافل نشده است و همه مطمئن هستیم که این اراده و آمادگی برای فداکاری و مواضع حکیمانه، این ملت را قادر میسازد تا امید به آزادی را تحقق بخشد و دشمن را وادار به عقبنشینی از شرایط خود کند و بهترین شاهد آن تداوم تعامل با آرمان فلسطین، گسترش دایره حمایت از آن، مطالبه حقوق مشروع خود و افشای تصویر مخدوش این رژیم است که موفق شده بود خود را به عنوان قربانی و نه متجاوز به تصویر بکشد.
راهپیمایی رسانهها
باز هم در موضوع فلسطین، باید به راهپیمایی رسانهها که در قدس توسط رژیم صهیونیستی صورت گرفت، اشاره کنیم. این راهپیمایی هر ساله توسط این رژیم برگزار میشود تا تکمیل اشغال قدس را که در سال 1967 اتفاق افتاد، جشن بگیرند. این رژیم نیز مثل سالهای گذشته به این مراسم پیوست. رهبران این رژیم اعلام کردند که قدس پایتخت ابدی این رژیم است و آنها تمایل ندارند در مذاکراتی که ممکن است انجام شود، هیچگونه امتیازی بدهند.
متأسفانه، این اتفاق در شرایطی اتفاق افتاد که هیچ موضع رسمی یا مردمی عربی و اسلامی این قضیه را محکوم نکرد. به نظر ما این وضعیت رژیم صهیونیستی را تشویق میکند که به سیاست خود مبنی بر یهودیسازی قدس و آلوده کردن مسجدالاقصی و هتک حرمت مقدسات اسلامی و مسیحی ادامه دهد.
دستاوردهای مقاومت
به لبنان میرسیم، جایی که مقاومت به حمایت از مردم فلسطین و تنها نگذاردن آنها در نبرد با این رژیم صهیونیستی ادامه میدهد و به این منظور فداکاریهای بزرگی صورت داده و در عین حال با حملات دشمن به روستاهای غیرنظامی و مراکز تجاری و صنعتی و ایجاد وحشت در میان شهروندان مقابله میکند و در این راه به دستاوردهایی رسیده است که دشمن را قبل از هر حملهای وادار میکند به دقت فکر کند و دشمن را دوباره متوجه کند که لبنان طعمه آسانی برای آن نیست.
در عین حال، رهبران دشمن به تهدیدات خود علیه لبنان ادامه میدهند، تهدیدهایی که مشخص شده با هدف ایجاد ارعاب و گسترش روحیه در بین شهرکنشینان و تحقق دستاوردهای مورد نظر صورت میگیرند. چون ناتوانی دشمن در میدان نبرد و توانمندیهای مقاومت آشکار شده است؛ اما این نباید باعث بیخیالی و غفلت ما در قبال این رژیم شود که با توجه به حمایتهایی که برخوردار است، شاید به هر گونه ماجراجویی دست بزند. از این رو لبنانیها باید صفوف خود را در مقابل این دشمن متحد کنند که طایفه و مذهب یا منطقه خاصی را تهدید نکرده، بلکه کل لبنانیها را تهدید میکند.
لبنانیها شاید در بسیاری از مسائل اختلاف نظر داشته باشند، اما در مورد حاکمیت ملی این کشور و اینکه از این نبرد باید قدرتمندانه بیرون بیایند، نباید اختلاف داشته باشند؛ زیرا خدای ناکرده هر ضعفی، این کشور را در معرض گلولههای این رژیم و قرار گرفتن تحت نفوذ آن قرار میدهد.
موضوع ریاست جمهوری
از این رو، مجدداً خواستار رفع همه موانعی هستیم که هنوز بر سر راه انتخابات ریاست جمهوری وجود دارد و مشخص شده است که این موانع فقط از طریق گفتوگو برطرف میشوند که تنها راه بررسی اختلافات و تحکیم اشتراکات است که به کاهش نگرانیهایی در میان لبنانیها و نزدیکتر شدن به توافق بر سر راهحلی برای عدم تأخیر در برگزاری انتخابات ریاستجمهوری که منافع ملی آن را ایجاب میکند، میانجامد.
مایه تأسف است که شاهد سستی و رخوت در این زمینه هستیم، در حالی که رنج مردم لبنان در عرصه اقتصادی و معیشتی بعد از افزایش سرسامآور قیمتها در حال تشدید است. آمارها میگویند که قیمتها دهها برابر شده است. آن هم در زمانی که هنوز هم حقوقها از وضعیت مطلوب بسیار دور هستند.
دعا برای حاجیان
در پایان لازم است برای حاجیان از سراسر جهان شروع به آمدن به مکه کردهاند، دعا کنیم که در انجام مناسک خود موفق باشند و طواف و سعیشان مقبول واقع شود و با رحمت و خشنودی خداوند، سالم به کشورهای خود بازگردند.